Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

Hoofdstuk 3
101 Vgl. Le Tourneau-Cadiet (1996), nr. 856.
102 Zie de vele voorbeelden die de Inv.W. biedt. Zie over deze ratio ook CRvB 26-2-1992, RSV 1993,
82, CRvB 27-7-1994, VN 1994, p. 3358, Rb Groningen 12-5-1995, VN 1995, p. 2943.
103 Zie CRvB 5-4-1993, RSV 1994, 37, en daarover met nadere verwijzingen: R.J. van Galen,
Beslissingen omtrent het instellen en voeren van een procedure wegens onbehoorlijk bestuur,
in: R.D. Vriesendorp (red.), Onbehoorlijk bestuur in het insolventierecht, Deventer 1997, p. 60-61.
Anders besliste Belastingkamer HR 3-2-1988, NJ 1988, 703 inzake (hoofdelijke) aanslag o.z.belasting.
Vgl. over die kwestie voordien P. Schaminée en B.W.M. Nieskens-Isphording, NJB
1987, p. 1255 e.v.
104 HR 15-2-1980, NJ 1980, 327 nt. GJS (NPRC/Atlas en Milchsack).
82
van art. 1401, jegens den benadeelde voor het geheel tot vergoeding van de
schade is gehouden;
dat derhalve de benadeelde een hunner tot vergoeding van de gehele schade
kan aanspreken;
dat daarin voor den aangesprokene persoon ook hierom niets onredelijks is
gelegen, omdat tussen degenen die jegens den benadeelde tot vergoeding
verplicht zijn, onderling verhaalsrecht bestaat;
dat weliswaar bij dit verhaalsrecht het risico van onvermogen van een
regresplichtige op den regresgerechtigde drukt, doch zulks minder onbe-
vredigend is dan dat gelijk
den benadeelde zou worden gedragen.
de opvatting der Rb. medebrengt dit
risico door
De hoofdregel is dus dat het onvermogen van een van de debiteuren geen invloed
101
heeft op de verbintenissen tussen de crediteur en de overige debiteuren. Voor
de vroegere categorie van de toevallig samenlopende verbintenissen omarmde de
Hoge Raad dit uitgangspunt omdat hij het alternatief, te weten toedeling van het
risico van onvermogen aan de benadeelde, het minst verkieslijk vond. Voor de
bedoelde samenloop van verbintenissen wordt veelal gekozen door contractspartijen
of wetgever (mede) met het oog op eventueel onvermogen van een der debiteuren. 102
Voor beide gevallen van samenloop geldt daarom dat onvermogen van de ene
debiteur geen invloed heeft op de rechtsverhouding van de andere debiteur tot de
crediteur.
Deze regel is intussen niet zonder uitzondering. De aard van de rechtsverhouding
tussen crediteur en aangesproken debiteur kan met zich brengen dat
onvermogen van de andere debiteur vermindering van de betalingsplicht voor de
aangesproken debiteur ten gevolge heeft. Een bijzonder voorbeeld is het geval
waarin de Centrale Raad van Beroep de hoofdelijke aansprakelijkheid van
bestuurders voor door de vennootschap verschuldigde sociale premies tot deelschuld
reduceerde vanwege de onmogelijkheid van regres op medebestuurders. 103
Een uitzondering op de regel kan voorts zijn gelegen in de beperkende werking
van de redelijkheid en billijkheid. In een uitspraak uit 1980 heeft de Hoge Raad
104
daarover enige aanknopingspunten gegeven. Het betrof een opdracht van A aan
B om zaken naar D te vervoeren. B schakelt hiertoe op eigen naam vervoerder C
in; C bedingt dat naast B ook A en D hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de