Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

Verstoorde rechtsverhoudingen
toepassing van deze evenredige verminderingsgedachte allerminst eenvoudig.
In de Duitse literatuur wordt er op gewezen dat er een gebrek aan informatie kan
bestaan doordat de derde-aansprakelijke in veel gevallen geen weet heeft van het
bestaan van de exoneratie, terwijl de crediteur niet geneigd zal zijn hem er op te
90
wijzen. Het kan zich dan voordoen dat de derde-aansprakelijke wordt veroordeeld
tot betaling van het gehele bedrag zonder dat hij het verweermiddel van de
evenredige vermindering in stelling heeft kunnen brengen. In een dergelijk geval
bestaat het gevaar dat de exonerant zich er vervolgens jegens de derde-aansprakelijke
op beroept dat de derde niet was gehouden om meer te voldoen dan zijn eigen
interne aandeel immers: de derde had een beroep kunnen doen op vermindering
van de omvang van zijn aansprakelijkheid met het aandeel dat de exonerant intern
draagplichtig was en dat regres daarom niet mogelijk is. In de Duitse literatuur
is een simpele doch adequate oplossing aangereikt voor dit informatieprobleem.
Voorgesteld wordt om de derde-aansprakelijke de keuze te laten om ófwel aan
de exoneratie een verweermiddel te ontlenen jegens de crediteur opdat de vordering
jegens hem verminderd wordt met dat aandeel in de schuld dat aan de exonerant
kan worden toegerekend, ófwel de volledige hoofdelijke schuld te voldoen met
het recht van onbelemmerd regres op de exonerant. Deze keuzemogelijkheid biedt
ook oplossing voor het geval dat de derde-aansprakelijke niet op de hoogte is van
het bestaan van de exoneratie: na betaling aan de crediteur blijft het regres op de
exonerant gewoon mogelijk. Na voldoening van de regresvordering dient de
91
exonerant het op te nemen met zijn wederpartij.
Uitgangspunt bij het voorgaande is dat de exoneratie die is bedongen door een
debiteur tegenover de crediteur niet kan worden tegengeworpen aan het regresrecht
van een andere debiteur. De ontwijkingsmanoeuvre die de crediteur zou kunnen
verrichten, wordt bestreden op de wijze hierboven beschreven. Daarop bestaat,
althans naar geldend recht, een belangrijke uitzondering. Voor het verhaalsrecht
uit art. 284 K. wordt de ontwijkingsmanoeuvre namelijk op andere wijze
gesanctioneerd. Heeft bijvoorbeeld C een schadeverzekering gesloten met
verzekeraar A, en doet zich een gedekte schadegebeurtenis voor door een fout van
92
B, dan kan C zowel A als B tot vergoeding aanspreken. Wordt A tot betaling
aangesproken, en tracht deze na betaling verhaal te nemen op B, dan kan blijken
dat B zich jegens C heeft vrijgetekend van aansprakelijkheid. Naar geldend recht
moet voor dit geval worden aangenomen dat B de exoneratie, zijnde een
verweermiddel als bedoeld in art. 6:145 BW, mede aan de ex art. 284 K.
gesubrogeerde A kan tegenwerpen en dat A de verzekerde C dientengevolge kan
90 Zie Selb (1984), p. 128, H. Lange, JZ 1989, p. 49 nt. 15, Lange (1990), p. 679 en K. Muscheler,
Jur. Rundschau 1994, p. 443.
91 Zie over het vrijwaringskarakter van de exoneratie hiervoor.
92 Zie over e.e.a. ook par. 2.5.4.4.
197