Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

Hoofdstuk 3
10
worden aangesproken. De deelbetaling door A wordt dus dwingend toegerekend
aan het deel waarvoor hij alleen aansprakelijk is. Voldoet A 60, dan zal B dus nog
voor 40 kunnen worden aangesproken. 11
De ongelijkheid van verbintenissen kan behalve de omvang ook de inhoud betreffen.
Als de hoofdelijke verbintenissen inhoudelijk ongelijksoortig zijn, maar wel ertoe
strekken hetzelfde vermogensbelang te bevredigen, dan moet mijns inziens een
waardering van de prestaties plaatsvinden om uit te maken of een volledige
uitwisselbaarheid bestaat. Men denke aan het eerder gegeven voorbeeld van de
aannemer en de architect: een aannemer is mede ten gevolge van onoplettendheid
van de toezichthoudende architect verplicht verbeteringen in het bouwwerk aan
te brengen, terwijl de opdrachtgever ook de architect zou kunnen aanspreken tot
vergoeding van de schade. Deze prestaties zijn qua aard ongelijksoortig, doch
bevredigen hetzelfde vermogensbelang van de opdrachtgever. Omdat zij dezelfde
strekking hebben, zijn zij hoofdelijk van aard. Om te kunnen uitmaken of en zo
ja, in hoeverre herstel door de aannemer mede de architect bevrijdt, moeten de
prestaties eerst worden uitgedrukt in een gelijksoortige rekeneenheid die vergelijking
mogelijk maakt. De wet gaat voor het regres uit van een eventuele omrekening
12
naar geldvorderingen; dit geldt, zo zou ik menen, ook voor de bevrijdende werking
van de prestatie door een van beiden. De waarde die de verschillende prestaties
hebben, kan in geld worden uitgedrukt. Het lijkt aannemelijk om de dag van
omrekening gelijk te stellen met de dag waarop een van de debiteuren de
verschuldigde prestatie verricht.
3.2.3 bevrijding door verrekening
Art. 6:7 lid 2 BW bepaalt dat niet alleen nakoming, maar ook verrekening door
een van de debiteuren delgende werking heeft ten behoeve van alle hoofdelijke
debiteuren. Deze delging treedt alleen op als aan de vereisten voor een geldig beroep
op verrekening is voldaan: de betreffende debiteur moet de bevoegdheid tot
verrekening hebben volgens de artikelen 6:127 e.v. BW en hij moet een verrekeningsverklaring
uitbrengen. De bevoegdheid tot het uitbrengen van deze
13
verklaring berust in de regel slechts bij de betreffende debiteur. De andere
10 Parl. Gesch. Wijziging BW, p. 64.
11 Aldus ook Klaassen-Eggens-Luijten, Huwelijksgoederenrecht, 11e druk Zwolle 1994, p. 172-173.
Vgl. Asser-De Boer, Personen- en familierecht, 15e druk Deventer 1998, nr. 365.
12 Zie Parl. Gesch. Boek 6, p. 109.
13 Parl. Gesch. Boek 6, p. 100. Vgl. ook art. 1466 BW (oud). Dit is overigens anders als een
hoofdelijke debiteur op grond van een specifieke vertegenwoordigingsbevoegdheid (mede) rechten
van andere debiteuren kan uitoefenen, zoals bijv. ex art. 17 K. bij de v.o.f. het geval is. Zie Asser-
Maeijer, Bijzondere overeenkomsten V, 6e druk Zwolle 1995, nr. 178. Een vergelijkbare regel
gold voor de Romeinse societas; zie Loeff (1891), p. 170 en Motive, p. 162-163.
50