Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

36 Het regresrecht ontstaat zo
Interne rechtsverhoudingen
Dit probleem van samenloop kan alleen ontstaan als men aanneemt dat art.
6:10 een zelfstandige bron van verbintenis is. Het lijdt geen twijfel dat de wetgever
dit voor ogen stond, maar men kan zich de vraag stellen of vandaag de dag behoefte
bestaat aan een bepaling als art. 6:10. Immers, regres lijkt in veel gevallen even
goed mogelijk te zijn op grond van contract, zaakwaarneming, ongerechtvaardigde
verrijking of zelfs onrechtmatige daad. Voor die gevallen lijkt art. 6:10 weinig toe
te voegen aan het bestaande arsenaal aan regresinstrumenten. Hoe dit ook zij,
art. 6:10 dient als zelfstandige bron van verbintenis te worden aanvaard. De vraag
naar de verhouding tussen art. 6:10 en andere bronnen van verbintenis is daarmee
evenwel nog niet beantwoord. Met name daarover gaan de volgende paragrafen.
4.4.1 zelfstandig regresrecht (art. 6:10 BW)
Het regresrecht is een vordering die rechtstreeks uit de wet ontstaat en die het
bestaan van hoofdelijkheid als bestaansvoorwaarde heeft. Als voor de hand liggende
voorwaarde kan voorts worden genoemd dat de regreszoekende de hoofdelijk
36
verschuldigde prestatie heeft verricht. Deze voorwaarde dient naar mijn mening
ruim te worden verstaan; weliswaar spreekt art. 6:10 BW over de schuld die ten
laste van een der hoofdelijke schuldenaren wordt gedelgd, maar ook als een derde
bij wijze van schenking de prestatie voor een van de hoofdelijke debiteuren verricht
in de zin van art. 6:30 BW, komt aan de betreffende debiteur het regresrecht toe. 37
Zou dat namelijk niet het geval zijn, dan zou de schenking aan de één, mede een
waarschijnlijk onbedoelde bevoordeling van de andere debiteuren ten gevolge
hebben.
Afgezien van deze voorwaarden is het regresrecht volledig zelfstandig ten
38
opzichte van de hoofdvordering van de crediteur. Dit betekent bijvoorbeeld dat
het regresrecht een eigen verjaring kent en dat afspraken tussen de crediteur en
wordt algemeen aangenomen met het ontstaan van de hoofde-
lijkheid. De regresvordering wordt in die zienswijze opeisbaar zodra de betreffende debiteur de
hoofdelijk verschuldigde prestatie heeft verricht. Zie over e.e.a. de verwijzingen bij N.E.D. Faber,
NTBR 1995, p. 35, nt. 1 en bij E. Loesberg, Enige beschouwingen over zekerheden in collectief
verband, in: S.C.J.J. Kortmann e.a. (red.), Onderneming en effecten, Deventer 1998, p. 532. Over
de relevantie van het moment van ontstaan van de regresvordering (m.n. bij vervreemding,
bezwaring en verrekening in het faillissement van de regresplichtige) zie men uitgebreid Faber,
t.a.p., en mijn reactie in NTBR 1995, p. 154 e.v., met naschrift. Voor Duitsland zie men BGH
21-2-1957, BGHZ 23, 361, BGH 15-5-1986, NJW 1986, p. 3131, BGH 23-10-1986, NJW 1987,
p. 374, BGH 11-6-1992, NJW 1992, p. 2286, BGH 28-4-1994, BauR 1994, p. 621, Soergel §
426 rdnr. 15; Larenz I, p. 648, Venzmer (1960), p. 213-214, Esser-Schmidt (1993), p. 329.
37 In gelijke zin Asser-Hartkamp I (1996), nr. 119.
38 Vgl. RG 16-11-1908, RGZ 69, 422, RG 29-11-1934, RGZ 146, 97, BGH 21-11-1953, BGHZ
11, 170, BGH 8-5-1956, VersR 1956, p. 430, BGH 17-5-1956, BGHZ 20, 371, BGH 30-10-1980,
NJW 1981, p. 681, alsmede Larenz I, p. 643-644, Keuk (1968), p. 176, Habermeier (1968), p.
89, Lumm (1968), p. 73, Wagenfeld (1972), p. 54, p. 86, Reinicke en Tiedtke (1988), p. 66.
97