Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

Hoofdstuk 2
167 Zo ook A-G Bloembergen, conclusie onder 5.3.
168 A-G Bloembergen is voorzichtiger in zijn conclusie onder 5.3, maar zoekt wel steun in de regeling
van de hoofdelijkheid. Anders dan F.P. van Koppen, Actio Pauliana en onrechtmatige
daadvordering, diss. Tilburg 1998, p. 296, ben ik echter niet van mening dat hier art. 6:102 BW
toepasselijk zou zijn. De belastingdebiteur is immers niet aansprakelijk voor schade, maar is een
belastingschuld verschuldigd. Derhalve is hier art. 6:6 BW van toepassing.
44
aanzien waarvan de Ontvanger als gevolg van de gedragingen van de M-groep
is beroofd van de mogelijkheid om die belastingschulden in te vorderen, met
name door voor die belastingschulden op die vennootschappen verhaal te
nemen.
De Hoge Raad geeft hiermee aan dat indien er een samenloop is van een wettelijke
verbintenis tot betaling van een geldsom ten titel van belastingheffing en een
wettelijke verbintenis tot vergoeding van schade wegens oninbaarheid van deze
belastingschuld, betaling van de laatste schuld het tenietgaan van de eerste ten
gevolge heeft. Dat ligt ook voor de hand: beide vorderingen strekken ertoe hetzelfde
vermogensbelang van de fiscus te bevredigen. Zouden de vorderingen cumuleren,
dan zou de fiscus in theorie (te weten indien de betreffende BV later alsnog verhaal
blijkt te bieden) tweemaal de belastingschuld kunnen innen en daarmee zonder
167
grond worden verrijkt. Om die reden is het vanzelfsprekend dat betaling door
de aansprakelijke het tenietgaan van de primaire belastingschuld ten gevolge heeft.
In de hier geschetste samenloop van verbintenissen is mijns inziens
168
hoofdelijkheid te ontwaren. Partijen zijn op zodanige wijze tot inhoudelijk
vergelijkbare prestaties gehouden dat voldoening door de een mede bevrijding
van de ander inhoudt. Dat de een tot betaling is gehouden ten titel van belasting,
de ander ten titel van schadevergoeding, doet daar niet aan af.
De Hoge Raad heeft echter in de geschetste samenloop geen hoofdelijkheid
ontdekt. Hij vervolgt namelijk:
Het afdwingen van vergoeding ter zake van zodanig gederfd verhaal dient,
voor wat betreft de gevolgen met betrekking tot die belastingschulden, gelijk
te worden gesteld met op die vennootschappen zelf genomen verhaal, hetgeen
leidt tot (overeenkomstige) toepassing van art. 3:297 BW. Daarbij verdient
nog slechts aantekening dat vergoeding van schade als de onderhavige door
een derde die op dezelfde wijze als de M-groep onrechtmatig handelde, in het
algemeen zal leiden tot een regresvordering van die derde op de belastingplichtige,
welke vordering van belang kan worden in het niet bij voorbaat geheel uit
te sluiten geval dat de belastingplichtige naderhand toch nog enig verhaal blijkt
te bieden, (en welke? WvB) afhankelijk zal zijn van hun onderlinge verhouding
en zonodig kan worden gegrond op art. 6:212 BW.