Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

Hoofdstuk 3
dat de crediteur het recht behoudt om de prestatie door de ene debiteur te verkiezen
boven die van de andere. 69
Op grond van art. 6:60 BW kan de rechter, indien de crediteur ten onrechte weigert
de prestatie in ontvangst te nemen of de nodige medewerking te geven aan de
prestatie, de debiteur op diens vordering al dan niet onder voorwaarde bevrijd
verklaren van zijn verbintenis. De rechter kan, als de verbintenis strekt tot betaling
van een geldsom of tot aflevering van een zaak, als voorwaarde stellen de
gerechtelijke bewaring van het verschuldigde (art. 6:65 e.v. BW).
Als de rechter op vordering van een van de hoofdelijke debiteuren toepassing
geeft aan art. 6:60 BW, dan heeft deze toepassing dezelfde delgende werking als
nakoming door een hoofdelijke debiteur zou hebben gehad, zo bepaalt art. 6:7 lid
2 BW. Ook als de rechter de betreffende debiteur onvoorwaardelijk bevrijdt van
zijn verbintenis, treden niet de gevolgen in van de kwijtschelding maar die van
de betaling. De rechter kan blijkens art. 6:7 lid 2 bepalen dat de toepassing van
art. 6:60 ten aanzien van de betreffende debiteur geen bevrijdende werking heeft
ten gunste van de overige debiteuren. Als de rechter gebruik maakt van deze
discretionaire bevoegdheid, grijpt hij daarmee in in de externe verhouding van
de overige debiteuren tot de crediteur: één van de debiteuren is niet langer tot
presteren verplicht, terwijl de anderen dit nog wel zijn. Deze ingreep lijkt echter
geen gevolgen voor de verhouding van de debiteuren onderling te hebben en is
dus betrekkelijk ongevaarlijk voor de overige debiteuren. Aangezien de rechter
aan zijn beslissing de delgende werking voor de overige debiteuren geheel kan
ontzeggen, kan hij mijns inziens ook het mindere; zo zou hij de debiteur die de
vordering van art. 6:60 instelt kunnen verplichten tot inbewaringgeving van een
geldsom die overeenkomt met de omvang van de bijdrage die de betreffende
debiteur intern draagplichtig is, waar de rechter tegenover kan stellen bevrijding
van de betreffende debiteur jegens de crediteur en een evenredige vermindering
van de aanspraken van de crediteur jegens de overige debiteuren. 70
69 Voor het Duitse recht wordt wel aangenomen dat de crediteur in dergelijke gevallen zijn verzuim
zuivert jegens de crediteur die hij tot betaling aanspreekt; tegenover de anderen zou het verzuim
voortduren. Zie Erman § 424 rdnr. 2, Alt.komm. § 424 rdnr. 2, RGRK § 424 rdnr. 2; vgl. Leonhard
(1929), p. 722-723. Een dergelijk voortdurend verzuim zou nogal wat praktische problemen
veroorzaken, nog afgezien van de vraag hoe de verbintenissen kunnen voortbestaan als het
vermogensbelang van de crediteur reeds is bevredigd.
70 Parl. Gesch. Boek 6, p. 102, acht ook mogelijk dat de rechter niet alle, doch slechts enkele van
de debiteuren bevrijd verklaart. Aldus ook Asser-Hartkamp I (1996), nr. 302 alsmede Polak en
Van Mierlo (1998), p. 130.
72