Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

Hoofdstuk 6
Door de rechter te laten beslissen of oproeping wenselijk en zinvol is, kan
deze de hem bekende betrokken belangen afwegen. Hij dient in zijn oordeel zwaar
mee te laten wegen de overweging dat oproeping niet alleen tot vertraging, maar
ook tot complicatie van de procedure kan leiden en tot verhoogde proceskosten.
De rechter zal derhalve zuinig moeten omspringen met gebruik van zijn bevoegdheid,
maar in bepaalde gevallen ik verwijs naar de eerder gegeven voorbeelden
zijn er werkelijk zeer goede gronden voor oproeping.
Hoewel kan worden aangenomen dat ons procesrecht de hierbedoelde
algemene oproepingsbevoegdheid van de rechter niet kent, is met invoering in 1992
van art. 12a Rv. een ontwikkeling in gang gezet die wellicht uitmondt in een
dergelijke bevoegdheid. Zeker is dit echter allerminst. Naar de letter genomen
bepaalt art. 12a Rv. namelijk slechts hoe een derde moet worden opgeroepen in
een geding; het bepaalt niets over de vraag in welke gevallen een derde kan worden
32 33
opgeroepen. Daarvoor dient men dus elders in de wet te rade te gaan. Uit twee
recente uitspraken van de Hoge Raad lijkt echter te volgen dat een meer extensieve
toepassing van deze bepaling tot de mogelijkheden behoort, in die zin dat de rechter
ook dan tot oproeping kan overgaan wanneer een wetsbepaling die oproeping
34
uitdrukkelijk voorschrijft, ontbreekt. Nadere jurisprudentiële ontwikkeling van
art. 12a Rv. moet echter worden afgewacht; zelfs twee zwaluwen maken nog geen
zomer. Fraaier zou het natuurlijk zijn als de wetgever deze kwestie ondubbelzinnig
regelt. De recente voorstellen tot renovatie van Boek I Rv. stellen in dit verband
teleur, omdat de wetgever geen nieuwe regels voor voeging, tussenkomst, vrijwaring
of oproeping heeft geformuleerd maar integendeel slechts de bestaande regels heeft
35
herschreven. Zou de wetgever in de toekomst alsnog een procedure van
gedwongen tussenkomst ontwerpen, dan zou mijns inziens aan ten minste twee
aspecten zorgvuldig aandacht moeten worden besteed. De procedure zou er wat
betreft hoofdelijkheid in de eerste plaats op gericht moeten zijn om vast te stellen
welke personen dezelfde prestatie verschuldigd zijn, en dus hoofdelijk verbonden
zijn, en in de tweede plaats om de interne draagplicht van de debiteuren vast te
stellen. Richt men de procedure van gedwongen tussenkomst aldus in, dan zijn
tegenstrijdige vonnissen in elk opzicht uitgesloten. De vraag óf naar het middel
32 In de parlementaire geschiedenis van art. 12a Rv. wordt geen eenduidige uitleg gegeven; zie De
Folter, t.a.p. (nt. 21), p. 201.
33 Zie bijv. art. 3:218 BW. Zie uitgebreid T.A.W. Sterk, Nieuwe gevallen van derden in het geding,
in: Met grond verbonden (Wijn-Stael bundel), Deventer 1991, p. 121 e.v.
34 Zie HR 14-10-1994, NJ 1995, 564 nt. WMK (Verdegaal & Zonen c.s./Warmerdam c.s.), r.ov.
3.3, en HR 12-4-1996, NJ 1996, 437 (De Jong/Schrama), r.ov. 3.3. Zie ook B. Winters, TCR
1997, p. 82.
35 Het inmiddels ingetrokken wetsvoorstel 24 651 hercodificeert de vrijwaring (art. 2.9.3 e.v.), de
vrijwillige voeging en tussenkomst (art. 2.9.10 e.v.) en de voeging en verwijzing van zaken (art.
2.9.13 e.v.). Art. 2.3.7 is de hercodificatie van art. 12a Rv.
224