Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

Verstoorde rechtsverhoudingen
worden beschermd, bijvoorbeeld wanneer de hoofdelijkheid buiten zijn medewerking
ontstond en uitoefening van het regresrecht hem in een nadeliger positie zou
brengen dan hij tegenover de crediteur innam. In zekere zin belichaamt art. 6:11
33
BW deze beschermingsgedachte. Zo mag de debiteur die van oorsprong de enige
debiteur is, er op vertrouwen dat wanneer een andere persoon zich met hem blijkt
te hebben verbonden en deze aan de crediteur heeft betaald, hij daardoor niet in
een slechtere positie komt te verkeren dan wanneer hij zelf door de crediteur tot
betaling zou zijn aangesproken. In paragraaf 5.2.2 kwam dit reeds naar voren.
Uiteraard is deze beschermingsgedachte ontleend aan hetgeen van oudsher
34
uit hoofde van de nemo plus-regel bij cessie en subrogatie geldt, maar meer
dan bij deze figuren is de mate van bescherming van de hoofdelijke debiteur
afhankelijk van zijn verhouding tot de medebiteuren. Ontbreekt een bijzondere
rechtsband tussen de hoofdelijke debiteuren, dan ligt voor de hand aan te nemen
dat de regreszoekende debiteur een positie inneemt die vergelijkbaar is met die
van een cessionaris, tegen wie bepaalde verweren kunnen worden ingeroepen die
aan de rechtsverhouding met de oorspronkelijke crediteur worden ontleend. Zie
met name de complicaties die ik in paragraaf 5.2.6 schetste met betrekking tot het
verrekeningsverweer.
De mededebiteur is echter lang niet altijd de cessionaris die zich alle
verweren moet laten welgevallen die de andere debiteur tegenover de crediteur
kon voeren. Hebben de debiteuren zich bijvoorbeeld bij meerpartijencontract
tegenover de crediteur verbonden, dan ligt een minder vergaande bescherming
voor de hand. De debiteuren staan in dergelijke gevallen reeds uit hoofde van hun
contractuele rechtsband in een bijzondere verhouding tot elkaar, die een grotere
lotsverbondenheid rechtvaardigt en daarmee minder sterke doorwerking van
verweermiddelen. In ieder geval leidt een dergelijke bijzondere rechtsverhouding
35
tot bijzondere mededelingsplichten. Over de gevolgen van ontbinding en
vernietiging tussen lotsverbonden hoofdelijke debiteuren zal ik hierna in paragraaf
5.3.2 komen te spreken.
Het beschermingsmes van art. 6:11 BW snijdt aan twee zijden: de regreszoekende
debiteur kan een verweer tegengeworpen krijgen, maar soms kan hij er
ook zelf een verweer aan ontlenen. De debiteur wordt namelijk beschermd in zijn
regresrechten door het uitgangspunt dat afspraken tussen de crediteur en een andere
debiteur geen werking ten nadele van derden kunnen hebben. Het is deze gedachte
33 Vgl. art. 7:868 BW voor de borgtocht.
34 Zie art. 6:145 BW, waarover Asser-Hartkamp I (1996), nr. 569, Mon. Nieuw BW B-44 (Van
Marwijk Kooij), p. 11 e.v. Zie over de nemo plus-regel in verband met regres Von Olshausen
(1988), p. 332.
35 Vergelijk in dat verband bijvoorbeeld paragraaf 5.2.5. Uit hetgeen in die paragraaf is beschreven,
kan een verband worden afgeleid tussen het bestaan van een contractuele rechtsband en
mededelingsplichten.
181