Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

Hoofdstuk 3
uitoefening van de verrekeningsbevoegdheid vordert, en de weigerachtige debiteur
geen redelijk belang, althans geen zwaarwegend belang heeft bij zijn weigering,
zou (al dan niet gehele) toewijzing in de rede liggen.
In de tweede plaats zou men het de niet-draagplichtige debiteur toegestaan
kunnen achten om tegen de vordering van de crediteur om tot betaling over te gaan
in te brengen dat deze in strijd met redelijkheid en billijkheid (art. 6:2 BW) handelt
door niet zelf gebruik te maken van zijn (crediteurs) verrekeningsbevoegdheid.
Een dergelijk verwijt, dat grenst aan het verwijt van misbruik van recht (art. 3:13
BW), klinkt bijvoorbeeld ook door in art. 6:139 BW. Daarin is bepaald dat de borg
die tot betaling wordt aangesproken, zijn betalingsplicht kan opschorten met een
beroep op het feit dat de crediteur het in zijn macht heeft (gehad) om eigenmachtig
voldoening te bewerkstelligen - zonder daarbij de borg te betrekken - door middel
van verrekening jegens de hoofdschuldenaar. Een soortgelijk verweer komt mijns
inziens toe aan de tot betaling aangesproken debiteur, indien en voor zover deze,
net als de borg, vrij van draagplicht is ten opzichte van de debiteur met wie de
crediteur kan verrekenen.
3.2.4 deelbetaling en ontslag uit hoofdelijkheid
Als de prestatie waartoe elk van de hoofdelijke debiteuren verplicht is, ondeelbaar
is, kan geen sprake zijn van een deelbetaling. Is de prestatie wel deelbaar, dan geldt
toch dat de prestatieplicht van elke debiteur de gehele prestatie betreft. Een crediteur
hoeft geen genoegen te nemen met prestatie in delen (art. 6:29 BW); de debiteur
kan zich daarom niet op deling van de hoofdelijk verschuldigde prestatie beroepen.
Aanvaardt de crediteur de deelbetaling, dan doet deze de hoofdelijke verbintenissen
slechts tenietgaan ten belope van het gedeelte dat gepresteerd is. De hoofdelijkheid
als zodanig blijft voor het overige in stand. 17
Als slechts een deel van de prestatie wordt verricht, kan dit een uitvloeisel
zijn van een gedeeltelijk betalingsuitstel dat aan de betreffende debiteur is verleend;
over betalingsuitstel zie men paragraaf 3.4. De deelbetaling kan ook voortvloeien
uit een zogenaamd ontslag uit de hoofdelijkheid. Onder ontslag uit de hoofdelijkheid
versta ik de handeling waarbij de crediteur met de debiteur afspreekt dat deze laatste
een bedrag zal betalen dat naar zijn of hun mening overeenkomt met het bedrag
dat de laatste in zijn verhouding tot de overige debiteuren draagplichtig is, en
waarbij de crediteur afziet van verdere aansprakelijkstelling van de betreffende
debiteur. Ontslag uit de hoofdelijkheid behelst dus de kwijtschelding van het deel
van de verschuldigde prestatie, dat uitgaat boven de bijdrage die door de betreffende
17 Aldus expliciet § 421 tweede volzin BGB; zie Stauder (1964), p. 19.
52