Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

Interne rechtsverhoudingen
190
van de betreffende debiteur. Zo is de draagplicht van echtelieden voor hoofdelijke
191
gemeenschapsschulden ter gelegenheid van de verdeling bij helfte van de
192
ontbonden huwelijksgemeenschap in beginsel gelijkelijk. De gelijke aandelen
193
in de gemeenschap brengen een in beginsel gelijke draagplicht met zich.
Ook afgezien van de gerechtigdheid tot de gemeenschap kan het profijt van
de echtelieden in verband met een bepaalde hoofdelijke verbintenis als regresmaatstaf
dienen. Uit de rechtspraak hierover is het geval bekend van de echtelieden
194
Beck en Verduin. Beck is eigenares van een huis, dat buiten gemeenschap is
gebleven; het huis wordt gefinancierd met een hypothecaire lening waarvoor Beck
en Verduin zich hoofdelijk verbinden. Als partijen scheiden en Beck de lening
aflost, vordert zij bij wijze van regres de helft van het betaalde bedrag van Verduin.
De Hoge Raad beslist dat Verduin niet draagplichtig is:
(...) dat toch het antwoord op de vraag, wien van twee of meer hoofdelijk
verbonden schuldenaren de zaak aangaat, hiervan afhangt, aan wien van die
schuldenaren overeenkomstig hun bedoeling, de tegenwaarde van hun
hoofdelijke schuld ten goede is gekomen;
dat indien, zooals hier is gesteld, deze tegenwaarde, zijnde het geleende
bedrag, overeenkomstig de bestemming daaraan door de medeschuldenaren
gegeven, uitsluitend het vermogen van één hunner, Beck, ten goede is gekomen,
dit medebrengt, dat ook dit vermogen in de verhouding der schuldenaren
onderling, alleen de last der schuld zal moeten dragen, waarmede zich voordoet
het in art. 1331 voorziene geval;
dat hieraan niets kan veranderen de omstandigheid, dat door een
medeschuldenaar uit dit vermogen van den schuldenaar, die de tegenwaarde
190 Parl. Gesch. Boek 6, p. 108, p. 355, Van Weel (1863), p. 300, Wolfsbergen, a.w. (nt. 86), p. 251,
Castermans, t.a.p. (nt. 101), p. 196 e.v. Vgl. H.L. Drucker, RM 1890, p. 593. Zo is in de Duitse
literatuur de draagplicht van werkgevers ten opzichte van hun werknemers wel beredeneerd met
een beroep op de profijtgedachte. De werkgever heeft profijt van de diensten die de werknemer
verricht; de daartegenover staande lasten moet hij dan ook dragen. Zie Mohr (1970), p. 46-47
en Hübner (1974), p. 131.
o
191 Zie art. 1:100 j 3:166 lid 2 BW. Een afwijkende verdeling kan uit huwelijkse voorwaarden (zie
art. 1:122 BW) of echtscheidingsconvenant (art. 1:100 BW) voortvloeien.
192 HR 25-6-1993, NJ 1994, 31 nt. WMK; Asser-De Boer, Personen- en familierecht, 15e druk
Deventer 1998, nr. 365. Voor de gemeenschapsschulden die ontstaan na ontbinding van de
huwelijksgemeenschap, kan in afwijking hiervan de mate van profijt als regresmaatstaf dienen.
Zie HR 11-3-1977, NJ 1978, 98 nt. EAAL. Voorheen bepaalde art. 1:102 lid 2 expliciet dat de
echtgenoot die een gemeenschapsschuld voor meer dan de helft voldeed, voor dat meerdere verhaal
had jegens de andere echtgenoot. Bij invoering van het nieuwe vermogensrecht is deze bepaling
o o
geschrapt, omdat dit verhaal thans gegrond zou kunnen worden op art. 6:10 (j 1:100 j 3:166
lid 2). Zie Parl. Gesch. Wijziging BW, p. 64. Onder omstandigheden kan een gelijke draagplicht
naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zijn; in dergelijke gevallen dient
van de hoofdregel te worden afgeweken. Zie HR 25-6-1993, NJ 1994, 31 nt. WMK.
193 Uitzonderingen zijn denkbaar; zie nt. 192.
194 HR 21-11-1946, NJ 1947, 24 nt. EMM (Verduin/Beck).
131