Hoofdelijke verbintenissen - Prof. Willem H. van Boom

Interne rechtsverhoudingen
niet zo dat een risico-aansprakelijke in verhouding tot een schuldaansprakelijke
per definitie vrij van draagplicht is. Zo kan bij weging van veroorzakingsbijdragen
aan de instorting van een opstal (art. 6:174 BW) causaal beschouwd een gelijk
gewicht toekomen als aan de culpoze nalatigheid van een andere aansprakelijke
(art. 6:162 BW). Lastiger is het om te wegen tussen een aansprakelijkheidvestigende
daad van de een en de risico-aansprakelijkheid van de ander voor die daad. Waartoe
zou bijvoorbeeld de causaliteitsmaatstaf leiden bij hoofdelijkheid van de ene
persoon op grond van art. 6:162 en van de andere op grond van art. 6:171 BW?
In de regel zal de laatste persoon geen enkele directe causale bijdrage aan de
veroorzaking kunnen worden toegerekend; voor die gevallen leidt toepassing van
de causaliteitsmaatstaf er in beginsel toe dat de risico-aansprakelijke geheel vrij
132 133 134
van draagplicht is, tenzij wet of contract tot een andere verdeling nopen.
Op de primaire maatstaf kan bij wijze van uitzondering een billijkheidscorrectie
worden toegepast. Op de uitzonderingen die bovendien uit rechtshandeling
135
of wetsbepaling kunnen voortvloeien, wordt elders ingegaan.
Wil men nadere uitspraken doen over de concrete toepassing van de causale
maatstaf, dan betreedt men een juridisch schemergebied waarin de Hoge Raad
slechts een klein aantal lichtbakens heeft uitgezet. In zekere zin sluit de rechtspraak
van de Hoge Raad aan bij het Duitse recht; het Duitse recht is overigens ook voor
de wetgever een belangrijke inspiratie geweest bij de formulering van art. 6:102
en 101 BW.
Naar Duits recht vindt voor de bepaling van de draagplicht van hoofdelijke
136
debiteuren allereerst een weging van de mate van Verursachung plaats. Daarbij
wordt net als in ons land allereerst gekeken of de aan elk van betrokkenen toe te
rekenen omstandigheden werkelijk zijn ingetreden en of deze conditio sine qua
137
non waren voor het intreden van de schade. Aangezien een afweging aan de hand
van het conditio-vereiste tot geen andere verdeling dan naar gelijke delen zou
132 In die zin werd dan ook door sommige auteurs geoordeeld naar oud recht voor de werkgever in
zijn verhouding tot de geheel draagplichtige werknemer; zie Asser-Rutten III, De verbintenis
uit de wet, 6e druk Zwolle 1983, p. 161 e.v. Vgl. Weir (1976), § 12-107 en Friedmann en Cohen
(1991b), § 11-85.
133 Zie bijv. art. 6:170 lid 3 BW.
134 Vgl. HR 7-1-1983, NJ 1984, 607 nt. CHJB (Nieuw Rotterdam NV/Kruk & Goktas).
135 Zie bijv. par. 4.5.4.2.
136 Dit is heersende leer; zie RG 22-12-1910, RGZ 75, 251, BGH 8-2-1952, NJW 1952, p. 538, BGH
20-1-1954, BGHZ 12, 124, BGH 17-12-1955, VersR 1956, p. 160, BGH 1-2-1965, BGHZ 43,
227, Münch. Komm. § 426 rdnr. 8, Münch. Komm. § 254 rdnr. 65, Mohr (1970), p. 11, Wagenfeld
(1972), p. 180-181, Lange (1990), p. 608, p. 673, Brox (1992), rdnr. 431d, Becker (1994), rdnr.
A 276. Anders: Meier (1936), p. 50-51, Rother (1965), p. 45 e.v., Rother (1983), p. 793 e.v.
137 Lange (1990), p. 561, Becker (1994), rdnr. A 270.
119