Het OCMW aan zet! Sport als niet alledaagse partner - Demos

36
HET OCMW AAN ZET! SPORT ALS NIET ALLEDAAGSE PARTNER
stap tot sociale integratie met zich meebrengen (Goyvaerts, 1994; Knops e.a., 2000; Theeboom
& De Maesschalck, 2006; Van Moffaert & Vanreusel, 1995). De integratieve mogelijkheden zijn
volgens De Knop en Elling (2000: 19) echter afhankelijk van de sociale groep, de specifi eke
sporttak en het niveau van sportbeoefening.
Andere onderzoekers plaatsen kanttekeningen bij het integratieve en coöperatieve vermogen
dat aan sport(beoefening) wordt toegeschreven. In deze studies – die voornamelijk gesitueerd
kunnen worden in het gedachtegoed van de sociale confl icttheorie – staan sociale tegenstellingen
tussen diverse sociale geledingen centraal. Zo stelt de Franse socioloog Pierre Bourdieu
vanuit zijn distinctietheorie dat het ‘sportveld’ uitgelezen mogelijkheden verschaft tot vormen
van sociale differentiatie en sociale ongelijkheid (Bourdieu, 1978; 1991). Volgens deze auteur
blijft de sport grotendeels een domein van klassenstrijd waarin sociale en culturele verschillen
voortdurend worden bevestigd.
‘[…] it can be seen that sport […] is an object of struggles between the fractions of the dominant
class and also between the social classes.’ (Bourdieu, 1991: 361)
Naast het feit dat in de sport zelf heel wat categoriserende en hiërarchische kenmerken
aanwezig zijn – denk maar aan de opdeling naar leeftijd, geslacht, nationaliteit en competentie
– heeft empirisch onderzoek aangetoond dat de sportbeoefening sociaal gestratifi cieerd
is. Bepaalde bevolkingsgroepen, bijvoorbeeld de hogere beroeps- en opleidingsniveaus, participeren
in beduidend sterkere mate in sport dan andere groepen (De Haan & Breedveld,
2000; Elchardus & Smits, 2002; Scheerder, 2003; Van der Meulen, 2003). Niet alleen óf men
aan sport doet, ook welke sportvoorkeuren erop na gehouden worden, geeft aanleiding tot
sociale onderscheiding (Breedveld, 2003; Scheerder e.a., 2005a; 2005b). In dezelfde club of
discipline sportactief zijn, leidt tot een gevoel van samenhorigheid en biedt de mogelijkheid
zich te distingeren van mensen die op een andere manier of helemaal niet aan sport doen.
Het onderscheidende vermogen van de sport maakt dat de sociaal-integratieve waarde van
sportbeoefening op de eerste plaats binnen de eigen geleding wordt gerealiseerd. Men treedt
voornamelijk in interactie met leden van de eigen groepering (‘bonding’). Sport zou dus niet
steeds zomaar de voorbeeldfunctie vervullen die haar vaak en gemakkelijk wordt toegemeten
in het kader van het integratiediscours.
Waar in de sociaal-kapitaalbenadering de sport een middel is tot het creëren van participatief,
sociaal en integratief kapitaal, wordt volgens de sociale confl icttheorie het sociale kapitaal dat
men via de sport verwerft aangewend om zich sociaal en cultureel van anderen te onderscheiden.
Deze paradox geeft aan dat sport tegelijkertijd zowel in- als uitsluit (Elling, 2002). Van Bottenburg
en Schuyt (1996: 29) stellen dat de onderscheidende werking van sport de bindende
werking ervan versterkt, en andersom. Het lijkt er bijgevolg op dat in de wereld van de sport
in- en uitsluiting sterk met elkaar verbonden zijn. Vrijetijdssport kan een constructieve bijdrage
leveren in het maatschappelijke integratieproces. Sport biedt kansen tot deelnemen en deel-