Het OCMW aan zet! Sport als niet alledaagse partner - Demos

LOKAAL BELEID ALS STIMULATOR VOOR (SPORT)PARTICIPATIE
er automatisch veel aandacht gaat naar de fysieke, materiële toegankelijkheid van gebouwen
enerzijds en naar de fi nanciële toegankelijkheid van de dienstverlening anderzijds. Het nadenken
over en het aanpakken van psychologische en sociale drempels lijkt veel moeizamer
te verlopen. Op het vlak van de socio-culturele participatie lijkt zich hetzelfde probleem te
stellen. Ook daar zien we dat in eerste instantie vooral maatregelen en instrumenten worden
ontworpen die trachten in te spelen op de fi nanciële drempels. Tegelijkertijd blijkt uit
onderzoek dat dit niet de eerste en belangrijkste drempels zijn. Dit gegeven lijkt een extra
stimulans om samen te werken aan een betere toegankelijkheid met extra aandacht voor
psycho-sociale drempels.
Wie niet weet, niet participeert
Bij het bevorderen van socio-culturele en sportieve participatie gaat de meeste aandacht
naar de vraag ‘hoe te komen tot participatie van niet-participanten aan het huidige aanbod’.
Om tot die participatie te komen, wordt gewerkt aan het wegwerken van drempels.
In die ijver wordt wel eens over het hoofd gezien dat economisch zwakkere doelgroepen
niet altijd willen of kunnen participeren aan het geboden aanbod. Zo typeert het cultuuraanbod
zich nog steeds hoofdzakelijk als een ‘wit’ aanbod, gericht op de ‘gegoede middenklasse’,
met de gedragscodes eigen aan die groep. Is het dan verwonderlijk dat andere
bevolkingsgroepen zich weinig aangesproken voelen en zich eerder afgeschrikt weten om
hieraan deel te nemen?
Welke zin heeft het om mensen tegen hun zin naar een stadsschouwburg te lokken of lid te
laten worden van een tennisclub waar ze zich niet thuis voelen? Waarom is thuis een fi lm
kijken geen ‘cultuur’ en een theaterbezoek wel? Waarom is een wekelijks partijtje voetbal
met de buurtjongens niet even ‘sportief’ als lid zijn van een club waar je twee trainingen in de
week en een match in het weekend moet spelen; waar je ‘outfi t’ geld kost en je ouders over
een auto en tijd moeten beschikken om de verplaatsingen in beurtrol rond te krijgen?
De traditionele invulling van de vrijetijdsbesteding, waar de normen van de ‘hoge en lage
vormen’ van vrijetijdsbesteding in verweven zit, zou wel wat vaker en wat meer in vraag
mogen worden gesteld.
Nieuwe vormen van vrijetijdsinvulling zijn immers even legitiem en verdienen dus evenzeer
overheidssteun. De skate-piste, geïnspireerd door een dynamische jongerencultuur, veroverde
op tien jaar tijd de status van thuis te horen in een goed aanbod van gemeentelijke
sportinfrastructuur. In cultuur zijn de boombals zo een fenomeen.
Tegelijkertijd met het doel en de vraag ‘Hoe participatie te bevorderen?’ moet dus de vraag
gesteld worden ‘Participatie waaraan ?’. Die laatste vraag dwingt de stad of gemeente als
overheid – verantwoordelijk voor een toegankelijk vrijetijdsaanbod voor àlle inwoners – tot
een kritische onderzoek van het aanbod en de werking van de verschillende actoren op
het eigen grondgebied: bibliotheek, cultuur- of gemeenschapscentrum, museum, sporthal,
zwembad, buurtwerking, verenigingen, clubs, enzovoort. Dat de meeste gemeenten inmiddels
een beleidsplan maken voor sport, jeugd en cultuur waarbij ze aangemoedigd worden
69