Het OCMW aan zet! Sport als niet alledaagse partner - Demos

SPORT EN INTEGRATIE
hebben, tot gemeenschapszin, burgerzin, sociale samenhang, zelforganisatie, verantwoordelijkheidszin…
Deze potentiële bijdrage wint aan maatschappelijk belang wanneer burgers zelf
het initiatief in handen nemen. Zo beschikt het sportverenigingsleven al geruime tijd over een
overtuigende aantrekkingskracht die verschillende lagen van de bevolking aanspreekt en op
een positieve manier tot interactie aanleiding geeft. Dat neemt niet weg dat sport tegelijkertijd
zowel als sociale ‘integrator’ als ‘desintegrator’, als sociale ‘vereniger’ en ‘verdeler’ optreedt.
Daarnaast stellen we vast dat sport steeds meer vanuit een economisch perspectief gelegitimeerd
wordt. Dit kan bijvoorbeeld worden afgeleid uit het feit dat het commerciële aanbod
van sportgoederen en sportdiensten gedurende de laatste twee decennia sterk gegroeid is. De
focus van sport is bijgevolg gedeeltelijk opgeschoven van burger naar markt, met als mogelijk
gevolg dat dezelfde burger zich meer en meer als een kieskeurige sportklant gaat opstellen
en steeds minder als een geëngageerd initiatiefnemer. De verschuiving van een burgergerelateerde
naar een marktgebaseerde vrijetijdssport is volop bezig. Veelbetekenend op dat vlak is
de alarmerende terugloop van het (sport)vrijwilligersbestand in Vlaanderen.
Anderzijds wijzen cultuursociologen op de revival van oude vormen van gemeenschappelijkheid
en solidariteit, weliswaar in een meer gefragmenteerde en vluchtige vorm (Maffesoli &
Smith, 1996; Schulze, 1992). Duyvendak en Hurenkamp (2004) hanteren in deze context het
concept van ‘lichte gemeenschappen’. De idee dat mensen zich minder gemakkelijk zouden
willen integreren en binden dan vroeger is een misverstand volgens deze auteurs. Men spreekt
van ‘neo-tribes’ en ‘proto-communities’ als nieuwe vrijetijdsruimtes waarin sociale (ver)banden
tot ontwikkeling komen. Denken we maar aan ‘cyberkorven’ als chatrooms, news groups en
andere digitale discussiefora en virtuele internet-communities, aan vrijblijvende trefplaatsen als
koffi ehuizen à la Java Coast, wereldmuziekfestivals als Dranouter en Sfi nx of de nieuwe generatie
kookclubs en decoratieopleidingen – internet, koffi e, muziek, kook- en decoratiekunst… als
contemporaine, sociale integrator en binder. Hier staat niet een bepaalde sociaal-economische
afkomst of een gedeeld sociaal-cultureel belang centraal, maar een gezamenlijke affi niteit en
emotie. De sociale betrokkenheid stoelt hier op een gedeelde emotionele en vaak zintuiglijke
belevenis. In de sport komen we die spontane en vluchtige, maar niettemin intense en authentieke
vormen van ontmoeting en participatie bijvoorbeeld tegen bij het bijwonen van een
voetbalwedstrijd of het hardlopen in en met een grote massa (Delnoij, 2004; Scheerder, 2004).
Integratie en binding op zich lijken niet het probleem, doch veeleer de intensiteit en de frequentie
ervan. Toekomstig onderzoek zou in die zin kunnen nagaan in welke mate en op welke
wijze andersgeorganiseerde, lichte sport- en bewegingsgemeenschappen, lees: posttraditionele
vormen van sport en bewegingscultuur, waaronder running clubs en sport events, een bijdrage
hebben in het integratieproces.
37