Een nieuwe kans voor particulieren en voor - Curatoren.nl

te bezwaarlijk was. Op deze voor de schuldenaar milde leer kwam een reactie in de
Napoleontische codificaties en dus ook in het BW. Daarin sloeg de slinger weer door naar
het crediteurenbelang.
De eerlijke, maar ongelukkige debiteur
Door tal van externe oorzaken kunnen mensen in financiële problemen raken;
bedrijfssluiting, echtscheiding, of plotseling dalende huizenprijzen. Daarnaast komen
mensen in moeilijkheden door gebrekkig financieel beheer, een overschatting van hun
aflossingsmogelijkheden of een te grote begeerte naar materiële welvaart. Op de talrijke
‘Faktoren zum Konsumzwang’ (Reifner) die de moderne consument onder druk zetten om
schulden aan te gaan, kan de individuele burger maar in beperkte mate invloed uitoefenen.
Krediet is onderdeel van de moderne levensstijl geworden, waaraan zich slechts weinigen
kunnen onttrekken.
Het stelsel van kredietverlening kan alleen maar werken op basis van vertrouwen. ‘Goede
trouw wordt verondersteld, kwade trouw moet bewezen worden’ is een grondregel van
het burgerlijk recht. De wetgever van 1893 heeft niet het onderscheid goede en kwade
trouw willen maken. Het zal niet altijd gemakkelijk zijn om vast te stellen wanneer
‘ongelukkig, maar te goeder trouw’ overgaat in ‘verwijtbaar zorgeloos’ en dat weer in
‘bewust te kwader trouw’. Er is vaak verschil van inzicht mogelijk bij de beoordeling van
menselijk gedrag. In twijfelgevallen moet de rechter beslissen, zoals op zoveel terreinen.
Ook moet een ruime plaats worden ingeruimd voor de eigen verantwoordelijkheid van de
debiteur, het opnemen van krediet is diens individuele beslissing. Het gaat om een
afweging van verschillende belangen. Het is gebleken dat de op de Gedragscode
gebaseerde praktijk van schuldregelingen niet uitnodigt tot lichtzinniger leengedrag van
burgers.
De goede trouw en de eigen verantwoordelijkheid van de debiteur komen als volgt tot hun
recht. Hij moet bereid zijn om mee te werken aan een schuldregeling. Dit betekent dat hij
een grote inspanning wil leveren om zijn schuldeisers zoveel mogelijk te voldoen.
In de tweede plaats is hij bereid om opening van zaken te geven tegenover een derde.
Deze openheid betreft zowel de oorzaken van de financiële moeilijkheden als de totale
schuldenlast. Ophouden te betalen is geen misdrijf, maar het vormt wel een situatie die
uitleg en onderzoek rechtvaardigt.
In de derde plaats moet de debiteur bereid zijn om gedurende een periode van drie tot vijf
jaar zijn bestaan grotendeels te richten op het aflossen van zijn schulden. Het is bekend
dat de voorwaarden van de GKB door veel debiteuren als bijzonder strak worden ervaren.
Een burger die bereid is een dergelijke procedure te ondergaan, wordt voor te goeder
trouw gehouden, totdat het tegendeel blijkt. De offers die hij moet brengen zijn niet
onaanzienlijk.
Correctiemechanismen
Er zijn natuurlijk eveneens debiteuren die willens en wetens te veel krediet opnemen. Als
ze dit doen om crediteuren te benadelen, dan moeten er adequate sancties bestaan die
dergelijk gedrag ontmoedigen en de financiële gevolgen daarvan bij de oneerlijke debiteur
leggen. Misbruik van een schuldregeling moet worden voorkomen en tegengegaan.
Crediteuren kunnen zich tot de rechter wenden met het verzoek de bescherming van de
schuldregeling te weigeren, c.q. op te heffen als een debiteur niet te goeder trouw is
geweest in de periode vlak voor de aanvraag of gedurende de looptijd van het plan. Zij
herkrijgen dan hun rechten op grond van het gemene recht, inclusief de Fw. Daarnaast
94
Een nieuwe kans voor particulieren en voor ondernemers