Een nieuwe kans voor particulieren en voor - Curatoren.nl

1 Historische ontwikkeling van het Amerikaanse
faillissementsrecht voor particulieren
1.1 Periode vóór 1898
Het oude Engelse recht
Voor de Amerikaanse revolutie van 1778 golden in de verschillende kolonies meestal
regelingen die ontleend waren aan het recht van het moederland Engeland, waar vanaf
1267 een crediteur de debiteur die zijn schuld niet betaalde, in de gevangenis (debtor’s
prison) kon laten opsluiten. Dit is te beschouwen als een vorm van executie op de persoon
van de schuldenaar, die pas werd vrijgelaten wanneer de crediteur volledig was voldaan.
Gevangenzetting functioneerde niet alleen als een dwangmiddel, maar had ook een
preventieve functie, nl. het voorkomen dat de debiteur zou vluchten. Ook had deze
maatregel een strafrechtelijk aspect, het niet-betalen van een schuld werd gezien als een
misdrijf. Op verschillende manieren kon een debiteur aan gevangenzetting ontkomen,
bijvoorbeeld door naar een heilige plaats te vluchten, of naar het buitenland. Ook kon hij in
zijn huis blijven (to keep house) omdat de common law het verbood om iemands woning te
betreden voor de tenuitvoerlegging van een civielrechtelijk vonnis. Omdat debiteuren
aldus op verschillende manieren gevangenneming konden ontlopen, hadden de eerste
faillissementsregelingen mede ten doel de tenuitvoerlegging te vergemakkelijken. Deze
waren aanvankelijk onvrijwillig, d.w.z. dat alleen crediteuren een procedure aanhangig
konden maken. Verder waren deze wetten alleen van toepassing op handelaren, de enige
groep die destijds schulden aanging in de praktijk. Vgl. de bekende uitspraak uit 1765 van
Blackstone, “The law holds it to be an unjustifiable practice, for any person but a trader to
encumber himself with debts of any considerable value”. In 1570 werd het element van
een eerlijke verdeling van de bezittingen van de debiteur onder zijn crediteuren
geïntroduceerd. Als hij al zijn goederen overdroeg aan de rechtbank, ontliep hij straf, al
kreeg hij toen nog geen kwijtschelding. In de Engelse wet van 1705 werden er enige
beschermende bepalingen opgenomen voor de debiteur. De eerste exempties, dat zijn
goederen waarop crediteuren geen beslag kunnen leggen, werden toegestaan, en de
debiteur kon, als hij een behoorlijk gedeelte van zijn schuld had betaald, kwijtschelding
krijgen van het restant. Deze kwijtschelding was aanvankelijk bedoeld om het aantrekkelijk
te maken voor de debiteur om mee te werken zodat er ook meer beschikbaar kwam voor
crediteuren. Omdat er in die tijd nog nauwelijks het begrip rechtspersoon bestond,
ontwikkelde bankruptcy zich tot een middel voor handelaren om de aansprakelijkheid te
beperken. In de achttiende eeuw kon de debiteur die zwoer dat zijn schulden niet meer
bedroegen dan vijf pond, en dat hij geen goederen verborgen hield (poor man’s oath),
bereiken dat hij uit de gevangenis werd ontslagen. De crediteur die bezwaar maakte tegen
vrijlating, was verplicht om de kosten van het levensonderhoud van de gevangene te
betalen.
Amerika
In de achttiende eeuw was slavernij voor schulden niet ongewoon in Amerika. In de eerste
plaats was er indenture: als tegenprestatie voor de betaalde overtocht moest de arme
Europese emigrant (de zg. free willer) jarenlang voor zijn werkgever in Amerika werken
om deze schuld af te betalen. Later werden ook gevangenen en veroordeelden uit Europa
Een nieuwe kans voor particulieren en voor ondernemers 1