Een nieuwe kans voor particulieren en voor - Curatoren.nl

4 Analyse van het Nederlandse faillissementsrecht
4.1 Korte weergave van de Faillissementswet (Fw)
Voordat de huidige Fw in 1896 in werking trad, kende het Wetboek van Koophandel een
faillissementsregeling voor kooplieden, terwijl de niet-koopman gerechtelijke
boedelafstand kon doen of in staat van kennelijk onvermogen kon worden verklaard.
Destijds werden de volgende redenen gegeven om deze afzonderlijke procedures te
vervangen door een nieuwe wet: Er was ruim een halve eeuw verstreken sinds de oude
regelingen waren ingevoerd, nl. in 1838. Hierdoor kon niet meer gezegd worden dat
Nederland aan de spits stond van Europa. Als praktische bezwaren werden genoemd de
hoge kosten, de te talrijke formaliteiten, de lange duur van de procedure, de geringe
invloed van crediteuren en het gemak waarmee akkoorden tot stand kwamen.
De volgende juridische bezwaren werden naar voren gebracht: de onduidelijkheid over
bestaande rechtsverhoudingen, de manier waarop de homologatie van het akkoord was
geregeld en de rechtspositie van de debiteur na het faillissement.
De volgende vier uitgangspunten werden geformuleerd voor het faillissement, dat gezien
werd als een algemeen vermogensbeslag ten behoeve van de gezamenlijke crediteuren:
1 Het faillissement betreft uitsluitend de goederen en niet de persoon van de debiteur.
Men was geen voorstander van de burgerlijke dood (capitis deminutio). De failliet blijft
volledig handelingsbekwaam, zij het dat een vonnis tot nakoming niet op het vermogen
tenuitvoergelegd kan worden.
2 De schuldenaar blijft eigenaar van zijn vermogen.
3 Het faillissement omvat het gehele vermogen en
4 Het faillissement vindt zijn grens in de realisatie van het vermogen, het heeft geen
nawerking, wat betekent dat crediteuren hun rechten herkrijgen.
De Fw maakt geen onderscheid tussen kooplieden en niet-kooplieden, tussen debiteuren
te goeder en te kwader trouw of tussen grote en kleine boedels.
De faillissementsprocedure
De faillissementsprocedure is gericht op snelle liquidatie van het vermogen van de
debiteur. Deze kan niet meer over zijn goederen beschikken, een door de rechtbank
benoemde curator krijgt de beschikking en het beheer over diens vermogen. De persoon
van de gefailleerde is in verschillende opzichten betrokken bij het faillissement. De post
wordt vanaf het moment van de faillietverklaring bezorgd bij de curator, en de debiteur
heeft de toestemming van de Rechter-Commissaris (RC) nodig om zijn woonplaats te
verlaten.
De Hoge Raad (HR 23 december 1983 NJ’ 85,170) formuleerde het als volgt: “Juist is dat het
faillissement uitsluitend de goederen van de schuldenaar betreft, en niet ook diens
persoon, doch daaruit volgt (..) niet dat uit het faillissement voor de schuldenaar nimmer
verplichtingen kunnen voortvloeien die mede zijn persoon betreffen. In de Fw ligt (..)
besloten dat de gefailleerde in het belang van zijn schuldeisers gehouden is, met name
wanneer zulks door de curator of de R-C nodig wordt geoordeeld, in persoon aan het
beheer en de vereffening van de boedel alle vereiste medewerking te verlenen. Deze
persoonlijke verplichting (mijn cursivering, NH) van de gefailleerde kan meebrengen dat
Een nieuwe kans voor particulieren en voor ondernemers 59