Commissie Cohen: deelrapport overheid - EenVandaag

Intermezzo: De vraag om traangas
Drie van de vier commandanten die in eerste instantie op de kruising (tussen 20.49 en 21.15 uur)
zijn ingezet, hebben vrijwel direct onaankelijk van elkaar en meermaals om traangas gevraagd.
Groepscommandant 1 staat op dat moment alleen met zijn groep op de kruising, vraagt met
spoed om meer ME maar kan alleen verbinding krijgen met de meldkamer. Om 20.56 uur vraagt
hij toestemming voor de inzet van traangas. De meldkamercentralist, die zelf ook geen contact
met het SGBO kan krijgen, verleent direct toestemming. Hij is daar weliswaar niet toe bevoegd,
maar voelt dat hij geen andere keus hee omdat hij niemand kan bereiken en collega’s in acute
nood zien. Hij is er van overtuigd dat ze niet zomaar om inzet van traangas vragen.
De groepscommandant van de tweede en derde ME-groep die op de kruising in actie komen
vragen ieder voor zich, ook binnen vijf minuten, toestemming voor de inzet van traangas. De
traan-gasschuers gaan zich prepareren en de ME-ers zeen hun gasmaskers daadwerkelijk op
(daarvoor moeten ze een voor een uit de linie stappen om het masker veilig op te kunnen zeen),
maar uiteindelijk gebruiken ze geen traangas. Ze krijgen van het SGBO te horen dat er geen
toestemming is voor de inzet van traangas. Een van de groepscommandanten hee de indruk dat
het opzeen van de gasmaskers wellicht een afschrikwekkend eect hee, want hij krijgt het
gevoel dat de jeugd rustiger werd. De groepscommandanten, die op de kruising in contact staan
met elkaar, horen van elkaar dat er geen toestemming is voor de inzet van traangas. Later op de
avond is nog een aantal keren gevraagd om de inzet van traangas. De pelotonscommandant gee
geen toestemming. Ook achteraf zijn er bij betrokkenen verschillende meningen over de noodzaak
of wenselijkheid van het gebruik van traangas. Het feit dat geen traangas is ingezet hee bij veel
ME-ers tot boosheid en onbegrip geleid.
Door de burgemeester was om 21.03 uur formeel wel toestemming gegeven voor de inzet van
traangas, nadat daar vanuit het SGBO via de districtschef om gevraagd was.
De volgende redenen worden gegeven om traangas in te zeen
om de compacte gewelddadige groep die veel druk gee op de linie (“we worden kapot
gegooid”) te desoriënteren, uit elkaar te halen en af te leiden en ruimte te creëren voor de linie,
om even de druk er van af te halen;
om een scheiding te maken tussen de raddraaiers (“die blijven wel”) en de meerderheid die er
niets te zoeken hee;
om een statische situatie die veel mogelijkheden biedt voor vernielingen en plunderingen om
te zeen in een dynamische situatie, om de groep in beweging te krijgen; om een situatie te
beëindigen waarin de politie niet opkan tegen een overmacht.
Voor velen op straat, van ME-ers tot plae peen, was dit een situatie bij uitstek voor gebruik van
traangas: “Wat moet er nog meer gebeuren wil je geen traangas in kunnen zeen?” (medewerker BPZ),
“Wanneer mag je dan wel gebruik maken van dit geweldsmiddel? Na traangas zijn er niet veel mogelijkheden
meer. Je kunt wel raden wat er dan gebeurt” (Intern evaluatieverslag ME).
Een ervaren traangasschuer verwoordt het als volgt: “Ik heb meerdere malen dringend verzocht om
toestemming voor gebruik traangas. Vanuit mijn functie als groepscommandant Traangas/HK specialist kon ik
de inschaing maken dat het gebruik verantwoord was. Er waren bijvoorbeeld voldoende vluchtwegen voor de
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 31