Commissie Cohen: deelrapport overheid - EenVandaag

In de opbouw naar 21 september is geen informatie beschikbaar gekomen dat groepen jongeren
georganiseerd naar Haren zouden komen om de orde te verstoren. Berichten op internet bieden daar
ook onvoldoende aanknopingspunten voor. Er gaan geruchten over telefonische aansturing van
relschoppers, maar in de interviews en documenten worden geen feitelijkheden of zelfs maar
aanwijzingen hierover teruggevonden. Een analyse van twierberichten biedt geen aanknopingspunten
voor de veronderstelling dat dit medium in de loop van de avond een rol gespeeld zou
hebben bij het ontstaan van de rellen 15 . Op videobeelden zijn geen gemaskerde personen te zien,
zoals respondenten in het deelonderzoek Hoe Dionysos in Haren verscheen aangeven, wel geweldplegers
die capuchons dragen of hun gezicht bedekken. Geen enkele van de politierespondenten maakt
melding van gemaskerde personen/ geweldplegers.
Ondanks de mediaberichten over de betrokkenheid van voetbalhooligans bij het geweld zijn daar
geen harde aanwijzingen voor. Een groot gedeelte van de politiemedewerkers hee weliswaar
gehoord over de aanwezigheid van hooligans, maar zij hebben deze niet zelf daadwerkelijk zien
rellen. Een paar jongens van wat genoemd wordt de oude Z-side worden herkend, maar zij staan op
afstand mee te kijken, en nemen niet deel aan de rellen. Later op de avond wordt een deel van de
harde kern van FC Groningen (door sommigen geschat op maximaal 30 tot 40 personen) gezien in de
buurt van de Albert Heijn. Verder zien de politiemedewerkers bijna geen bekenden. Een woordvoerder
van de Z-side van FC Groningen spreekt in de media over de rol van de Z-siders: ze zijn aanwezig
geweest, maar hebben zich afzijdig gehouden van het geweld 16 . Een gerichte rondvraag van de
voetbalcoördinator van de politie onder zijn collega’s in de rest van het land levert geen aanwijzingen
op dat hooligans van andere voetbalclubs aanwezig zijn geweest. Er zijn wel wat berichten over de
aanwezigheid van supporters van andere clubs met vlaggen of sjaaltjes, maar juist hooligans dragen
deze niet. Op door de politie gemaakte videobeelden is een jongen te zien met een FC-Utrecht vlag
(deze jongen wordt vervolgens aangevallen door als zodanig herkende Groningen supporters).
De analyse van de aangehouden verdachten bevestigt dit beeld. Het gaat om jonge (gemiddeld 19,6
jaar oud), mannelijke daders die overwegend aomstig zijn uit de noordelijke provincies. Hooligans
zien daar niet bij en de netwerkanalyse bevestigt dat er binnen de populatie aangehouden verdachten
geen sprake is van een grote groep of enkele grote subgroepen die elkaar kennen. Eerder is
sprake van kleine subgroepjes die, voor zover bekend, uit maximaal vier personen bestaan.
Doorgaans zijn deze groepjes echter kleiner. Dat is een belangrijk verschil met de rellen in Hoek van
Holland: daar was sprake van een groot aantal jonge harde kern supporters (die het vooropgezee
plan hadden om los te gaan) 17 .
Als er dus in Haren geen sprake is van gepland en georganiseerd geweld, moet er een andere
verklaring zijn voor het ontstaan van het geweld. Deze verklaring kan niet gelegen zijn in ongenuanceerd
politieoptreden, want door de invulling van de low-prole aanpak was daar geen sprake van.
Voor de leden van het SGBO, het ROT en het GBT kwam het geweld volkomen onverwacht en zij
hebben het beeld van een onverwacht omslagpunt. In werkelijkheid was er sprake van een geleidelijke
opbouw naar geweld, die gestalte kreeg in de anderhalf à twee uur voor het moment van
escalatie (zie hieronder), waarbij de trigger voor de uiteindelijke escalatie gevormd werd door het ter
15 In de twee uur voorafgaand aan het escalatiemoment komt in 50 (re)tweets (0,25% van het totaal) het woord rellen voor, dat is
weliswaar drie keer zoveel als in de uren daarvoor, maar in de meeste gevallen gaat het niet om een oproep tot rellen maar vooral
om het uitspreken van een verwachting (bijvoorbeeld om 19.18: Wat is er vanavond op TV? Rellen in Haren en Volgens mij denken al die
gasten in #Haren dat er echt iets gaat gebeuren! Ja hooguit een paar raddraaiers die gaan rellen)
16 Er is geprobeerd ook leden van de Z-side te interviewen: zij wilden niet meewerken aan het onderzoek van de commissie
17 Muller, E.R., U. Rosenthal, M. Zannoni, H. Ferwerda & S. Schaap (2010). Strandrellen in Hoek van Holland. Dancefestival Veronica
Sunset Grooves, 22 augustus 2009. Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.
52 | COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN