Commissie Cohen: deelrapport overheid - EenVandaag

Onzekerheden, keuzes
en dilemma’s
Openbare orde situaties en evenementen gaan altijd gepaard met onzekerheden. In het geval van
Project X Haren waren de onzekerheden voor de autoriteiten groter dan gebruikelijk doordat er nog
nauwelijks ervaringen waren met de mobiliserende kracht van sociale media bij spontane
evenementen waar wel een oproep, maar geen organisator achter zit. 12
Een eerste onzekerheid in de aanloop naar 21 september is de vraag hoe project X Haren zich zal
ontwikkelen? Hoeveel mensen komen er, wat zijn hun intenties, blij het een gezellig feestje of
loopt het volledig uit de hand? Hoe gedragen mensen die op een dergelijk feestje aomen zich?
In eerste instantie wordt verwacht dat het allemaal wel mee zal vallen, maar naarmate de datum van
21 september nadert, groeit het onderbuikgevoel dat het niet alleen maar een gezellig feestje zal
blijven. Het soort informatie waar autoriteiten normaal op bouwen helpt ze niet veel verder. Is de
politie voldoende toegerust om de informatie in sociale media te analyseren en te duiden? Politie en
gemeente zoeken naar informatie buiten het eigen korps en gemeente 13 . Informatie over ervaringen
elders, zoals in Amsterdam en Hamburg. Informatie over het gedrag van jongeren, door contact te
leggen met een gedragsdeskundige. Informatie bij verschillende sociale media deskundigen. De
informatie vermindert de onzekerheid echter niet.
Een tweede onzekerheid, die zich op 21 september zelf voordoet, is de vraag wat er nu eigenlijk aan
de hand is in Haren en hoe de situatie zich ontwikkelt. Voor het SGBO blijkt het heel lastig om een
beeld te krijgen van de precieze situatie op straat.
Mijn grootste dilemma is wel geweest: beeld, beeld, beeld, beeld. Op een of andere manier lukt het mijn knoppen
niet om een actueel beeld te krijgen en te geven. Het is een beeld-oordeel-besluitvorming. Dus vanuit je beeld maak
je een oordeel en maak je besluiten. En het beeld wat ik in het SGBO kreeg liep niet synchroon met het beeld dat de
mensen op straat hebben ervaren. (Algemeen Commandant)
Die onzekerheid wordt later op de avond extra pregnant als er geruchten opduiken, bijvoorbeeld het
gerucht dat er een dode is. Dat blijkt achteraf niet waar te zijn, maar op het moment dat het gerucht
op Twier verschijnt, moet wel nagedacht worden hoe er op te reageren. Overeenstemming is er
over het feit dat dat pas kan wanneer 100% zeker is of het een gerucht is, maar hoe kom je daar snel
achter in een chaotische situatie? Ook voor de mensen op straat was gebrek aan overzicht en
informatie het grootste probleem. Een woord dat vaak terugkwam in de interviews was “ blind”:
men had het gevoel in den blinde te opereren.
12 Adang, O. (2010) Flashmobs, Facebookborrels en spontane evenementen: een nieuwe uitdaging voor ordehandhavers? Magazine
Nationale Veiligheid en Crisisbeheersing, 4, p 32-33
13 Ook de auteur van dit onderzoeksrapport is op 20 september benaderd voor informatie. Dat hee niet geleid tot advisering
COMMISSIE ‘PROJECT X’ HAREN | 47