Oude gebouwen nieuwe functies - Evert Verhagen

Raymann is laat te verhuizen naar Hilversum vanwege de ophanden zijnde huurverhoging
Rotterdamse genen
door Van der Linde Partyservice, die de exploitatie voor de studio in de Schiecentrale heeft
Het DNA van Rotterdam ligt deels besloten in de succes van de stad (de herkenbaarheid),
overgenomen van het OBR. Alleen door bemiddeling van de burgemeester en een huur-
de ontwikkeling in het verleden en de cultuur, de attitude die daaruit voortkomt en de
verlaging is de verhuizing voorkomen (Van der Velden, 2007). De onderhandelingen met
ontwikkelingen in het heden. De resultaten hiervan zijn:
Men At Work zeggen ook iets over de motieven van de gemeente. Het is er Rotterdam veel
– een enorme internationale bekendheid als basis dankzij de wereldhaven Rotterdam;
aan gelegen om producties aan de stad te binden, ook al moet daar de hele infrastructuur
– dankzij diezelfde haven een positieve attitude van de stad en haar inwoners tegenover
van Hilversum wekelijks voor worden verhuisd. Er wordt nauwelijks geredeneerd vanuit
alles wat van ‘elders komt’; in dit kader past een verwijzing naar de voorwaarden van
de inhoudelijke verankering die programma’s als Raymann is laat hebben met de stad. De
de creatieve economie volgens Florida;
inhoud van het programma, de presentator ervan en het publiek zijn door en door Rotter-
– door de aanwezigheid van 170 nationaliteiten en een grote jonge bevolking een stevige
dams. Dat zijn de incentives waarmee je een producent aan je stad bindt.
basis voor alles wat met de ‘urban culture’ te maken heeft alsmede het tonen, door-
Hieruit blijkt het belang om gebruik te maken van de genen van de stad; de grootschalige
ontwikkelen en verkopen van de verworvenheden van andere culturen (zoals het
traditionele producties voor de nationale omroepen horen bij de genen van het (autochtone)
Zomercarnaval), maar ook de vernieuwing van de vermaaksindustrie voor de nieuwe
Gooi en Amsterdam; daar ligt het netwerk, ontmoeten producenten elkaar en ontstaan
(van oorsprong allochtone) inwoners;
nieuwe initiatieven. Een wekelijkse verplaatsing naar Rotterdam doet daar niets aan af.
– grote variëteit aan muziek en dans vanwege het bijeenkomen van zo veel culturen, die
Programma’s als Raymann is laat zitten in de genen van het multiculturele Rotterdam. Daar-
een basis vormt voor culturele integratie;
naast zijn nieuwe vormen van AV – flexibel, snel, en voor een select publiek – financieel
– mediaproducties aansluitend bij de aanwezigheid van de vele culturen; kleinschalig en
haalbaar door (live-)uitzending via internet en mobile telefoon.
via de nieuwe media;
– vernieuwing en ondersteuning in handel, transport en logistiek, alsmede in de petro-
Verschuiving naar kennis en nieuwe media
chemische sector;
Om toch maximaal rendement te halen uit de investeringen in het AV-cluster is het
– een grote vraag uit het bedrijfsleven naar ontwerp- en ideeënontwikkeling, van huisstijl
ver standig om politiek uithoudingsvermogen te tonen, ook al heeft men zich neergelegd
tot pr-campagne;
bij de dominante positie van Amsterdam/Hilversum. Het OBR heeft in 2005 de genen van
– architectuur en stedenbouw, mede ook vanuit de eigen wederopbouwervaringen;
de stad erkend door de aandacht te verschuiven van film en tv naar nieuwe media, een sector
– economie en bedrijfswetenschappen, vanuit de langjarige onderscheidende bekendheid
waar aanzienlijk meer ankerpunten voor zijn te vinden in de stad. Nieuwe communicatie-
van het betreffende onderwijs;
54 technieken passen beter bij de pionierscultuur van Rotterdam, waar kunstenaars en creatieven
al volop experimenteren met alternatieve media, al dan niet in experimenteerclubs als
– aanpak en oplossing van de problemen die de stad zelf kent door haar specifieke situatie. 55
Locus 010, V2 _, Digital Playground en WORM. Inmiddels is ook de (beleidsmatig gewenste)
Vruchtbare grond
koppe ling met de kenniseconomie aangebracht door te bevorderen dat enkele interessante
Meer nog dan de sector speelt de locatie een rol bij de ontwikkeling van een creatieve stad.
mediaopleidingen zich vestigen op het naastgelegen Coolhaveneiland, dat de westelijke
Hoe kenmerkt zich de voedingsbodem waarop creatieven hun bestaansrecht bouwen?
uitloper is van de KennisAs door het centrum van de stad. Dergelijke onderwijsinstellingen
In de inleiding (p. 43) werd al vermeld dat de verscheidenheid van creatieve milieus in de
trekken pioniers die niet ingeweven zijn in vaste patronen en die een vliegwieleffect kunnen
Noordvleugel groot is, waar in de Zuidvleugel vooral de productiemilieus voor de creatieve
veroorzaken door nieuwe markten aan te boren binnen de creatieve sector, zoals De Digitale
economie domineren. De overige creatieve activiteiten, buiten de kern van de creatieve
Stad en XS4ALL dat deden in Amsterdam in de jaren negentig. Doordat zich vanwege
industrie, zoals creatieve productie, distributie, organisatie en toepassingen, domineren
de concentratie op die KennisAs daar inmiddels ook het World Music and Dance Centre
in Rotterdam en omgeving. Vermoedelijk is de creatieve sector in de Noordvleugel meer
(WMDC) heeft gevestigd, verbreden de basis en verankering zich. Ontdekken en combineren
van muziekvormen over de hele wereld sluit aan bij de vernieuwende genen van multi-
zelfstandig en stuwend en in de Zuidvleugel volgend (ABF Research, 2007a).
cultureel Rotterdam, waar door de aanwezigheid van 170 nationaliteiten geen enkele bezoeker
Een andere mogelijke verklaring voor het ontbreken van transactiemilieus is de lage dicht-
meer vreemd is. Dit vereist wel dat er plekken en media zijn waar deze diversiteit en interheid
van creatieve bedrijven. In Rotterdam valt op dat creatieve ondernemingen verspreid
nationaal denken (wat door de wereldhaven al tot de genen behoorde) zichtbaar zijn. De
zijn over de stad, in de binnenstad, Oude Noorden, delen van Rotterdam-Zuid, Coolhaven-
jaarlijkse optocht van het Zomercarnaval is hiervan een icoon met landelijke bekendheid.
eiland/Lloydkwartier en in oude loodsen in de haven. De absolute omvang per gebied is
relatief klein, evenals het aandeel in de totale werkgelegenheid. Het aanbod van kantoor-,
Het acht jaar geleden ingezette beleid van de gemeente om de AV-sector een impuls te
atelier- en overige werkruimten is redelijk groot en divers en de prijzen zijn relatief laag,
geven is gebaseerd op de verkeerde motieven, namelijk de ondervertegenwoordiging van
niet in de laatste plaats dankzij allerlei stimuleringsregelingen van de gemeente. Dat laatste
de sector. Men zag dat AV een groeisector was en wilde hiervan een graantje meepikken.
beïnvloedt de keuze van bedrijven om zich ergens te vestigen. Zolang het beleid niet is
Een natuurlijke verankering met Rotterdam ontbreekt vrijwel volledig, waardoor de sector
gericht op concentratie van creatieve werkgelegenheid leidt dit tot verdere verdunning van
voortdurend met publieke middelen zal moeten worden gevoed om overeind te blijven.
de sector. Een creatieve onderneming heeft niet per definitie belang bij de aanwezigheid
Bovendien moest de hele infrastructuur van de grond af worden opgebouwd. Daar heeft
van andere creatieve ondernemers in de directe omgeving, zoals vaak wordt gesuggereerd.
men van geleerd en door een accentverschuiving aan te brengen naar nieuwe media en
Clustering komt alleen natuurlijk tot stand op de plekken waar de vestigingscondities voor
muziek kan een nieuwe groeimarkt worden aangeboord die aansluit bij het profiel van
een bepaald type ondernemers en studenten gunstig zijn (zie casus Arnhems, p. 216) of door
de stad. Dat lijkt te lukken, en het is daarom belangrijk dat projecten zoals de Schiecentrale
persoonlijke motieven (zie Prenzlauer Berg, p. 78).
en het Rotterdams Fonds voor de Film worden gecontinueerd, want ondanks de aanloop-
Vestigingsmotieven zijn vaak heel traditioneel, waar het gaat om de betaalbaarheid, beschikproblemen
lijkt het mediacluster in Rotterdam een succes te worden.
bare ruimte en de uitstraling van het pand zelf. Creatieven laten zich al snel verleiden om