Demografische ontwikkelingen 2010-2040 - Planbureau voor de ...

EEN
De demografische
ontwikkelingen op een rij
In dit hoofdstuk gaan we in op de eerste onderzoeksvraag
van het project: Wat zijn de voorziene sociaal-demografische
ontwikkelingen in Nederland tussen nu en 2040/2050,
kwalitatief en kwantitatief in verschillende regio’s en
gebiedstypen, en wat zijn de bandbreedtes van deze voorziene
ontwikkelingen?
Daarbij gaan we aan de hand van de uitkomsten van de
regionale bevolkings- en huishoudensprognoses en de
scenario’s van de Ruimtelijke Verkenning, in factsheets in op
bevolkingsgroei en -krimp (in termen van inwoners en
huishoudens), veranderingen in de
huishoudenssamenstelling en de leeftijdsopbouw en de
ontwikkeling van de bevolkingssamenstelling naar
herkomst. Per onderwerp blikken we terug op de
ontwikkelingen op nationaal niveau in het recente
verleden en de achtergronden daarvan. Daarna
behandelen we de voorziene ontwikkelingen op nationaal
niveau, inclusief de bandbreedtes. Ook beschrijven we de
voorziene regionale ontwikkelingen, op basis van
gegevens op het niveau van COROP-gebieden. Ten slotte
gaan we in veel gevallen in op lokale ontwikkelingen, op
basis van gegevens op het niveau van gemeenten (alleen
bij de ontwikkeling van de potentiële beroepsbevolking
beperken we ons tot ontwikkelingen op nationaal en
regionaal niveau, omdat voor de arbeidsmarkt vooral het
regionaal niveau van belang is en lokale verschillen door
pendel worden opgevangen).
1.1 Demografische groei en krimp
Bevolkingsgroei en -krimp
Volgens de prognose blijft de Nederlandse bevolking op nationale
schaal tot 2040 groeien. Wel krijgen steeds meer regio’s naar
verwachting met krimp van het aantal huishoudens te maken. In
een laag scenario kan ook op nationale schaal al vanaf 2020
krimp optreden.
• Op dit moment is in Nederland nog sprake van een
voortdurende groei van de bevolking. In sommige
landen, waaronder buurland Duitsland en veel van de
voormalige Oostbloklanden, is de bevolkingsgroei
echter inmiddels omgeslagen in krimp.
• Of Nederland te maken krijgt met bevolkingskrimp
hangt af van de som van het natuurlijke groeisaldo en
het migratiesaldo. Als er meer mensen komen te
overlijden dan dat er worden geboren en dit
sterfteoverschot niet wordt gecompenseerd door een
positief migratiesaldo (of zelfs wordt versterkt door
een vertrekoverschot waarbij meer mensen Nederland
verlaten dan dat er immigranten binnen komen), daalt
het aantal inwoners. Er is dan sprake van
demografische krimp.
• Hoe geboorteaantallen, sterfte en migratiebewegingen
zich ontwikkelen, is afhankelijk van sociaal-culturele en
economische ontwikkelingen. Waar de sociaalculturele
ontwikkelingen via individualisering en
emancipatie ingrijpen op geboortecijfers, zijn
economische ontwikkelingen van belang voor de
immigratie en emigratie. Migratiegedrag is erg gevoelig
14 | Demografische ontwikkelingen 2010-2040