Demografische ontwikkelingen 2010-2040 - Planbureau voor de ...

DRIE
Tabel 3.4
Sociaal-demografische ontwikkelingen van de 7 krimpgebieden (absolute toe- of afname 2010-2040)
Bevolking Huishoudens Eenpers.hh 0-19 20-64 65+
Eemsdelta -14.900 -4.200 1.300 -5.300 -14.900 5.300
Oost-Groningen -14.800 -800 7.100 -6.500 -24.900 16.800
De Marne -1.600 -200 500 -1.000 -1.600 1.000
Parkstad Limburg -22.000 -600 9.600 -10.600 -34.900 23.500
Maastricht Mergelland -100 2.600 4.600 -800 -10.200 10.900
Westelijke Mijnstreken -13.200 -600 7.500 -4.800 -23.800 15.300
Zeeuws-Vlaanderen -15.100 -3.600 3.000 -5.000 -18.800 9.000
Bron: CBS/PBL (2011)
In de krimpgebieden neemt het aantal niet-westerse
allochtonen toe, zowel in relatieve als in absolute zin. De
relatieve toename wordt ‘versterkt’ doordat het aantal
autochtonen dalende is. In 2040 tellen de krimpgebieden
naar verwachting 108.000 minder autochtone inwoners.
Ook het aantal westerse allochtonen daalt naar
verwachting in de krimpgebieden. In 2040 leven er in de
krimpgebieden naar verwachting een kleine 15.000
westerse allochtonen minder dan in 2010. In
overeenstemming met de constatering dat de
concentratie van westerse allochtonen gaat uitwaaieren
over Nederland, wordt in de anticipeergebieden juist een
toename van het aantal westerse allochtonen voorzien.
De vraag naar ruimte in de toekomst
Krimp- en anticipeergebieden krijgen te maken met een
uiteenlopend palet aan sociaal-demografische
ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen werken niet altijd
op eenzelfde wijze door in de ruimtelijke ontwikkelingen
en de ruimtevraag; vaak hebben ze tegenovergestelde
effecten. Dit maakt het lastig om een eenduidige
conclusie te trekken over het gecombineerde effect van
bepaalde sociaal-demografische ontwikkelingen op de
ruimte, zoals de mobiliteit in krimpgebieden.
Krimpgebieden
Ruimte voor wonen
Doordat het aantal huishoudens terugloopt, daalt de
woningvraag navenant. Voor huiseigenaren die willen of
moeten verhuizen (of erfgenamen die het ouderlijk huis
willen verkopen) en verhuurders die trachten vrijgekomen
huurwoningen opnieuw te verkopen, wordt het lastiger
een koper dan wel nieuwe huurder te vinden.
Verkooptijden lopen op, de huizenprijzen komen onder
druk te staan, en uiteindelijk neemt de leegstand toe.
Deze negatieve spiraal treedt vooral op in de minst
aantrekkelijke wijken en buurten van de krimpgebieden.
Het zijn deze wijken waar de kans bestaat op een
toenemende concentratie van kansarmen en
toenemende leefbaarheidsproblemen.
De negatieve effecten worden bovendien versterkt door
de toenemende en versnelde vergrijzing in de
krimpgebieden. Ouderen verhuizen nu eenmaal minder
dan jongeren, waardoor de verhuismobiliteit
(verhuisbewegingen per 1.000 inwoners) daalt. Hierdoor
komt de prijs nog meer onder druk te staan. Op de
langere termijn resulteert de vergrijzing in een
toenemend woningaanbod. Uiteindelijk gaan de
babyboomers de woningmarkt immers verlaten, ofwel
door sterfte ofwel door verhuizingen naar intramurale
instellingen als verzorgingshuizen. In krimpgebieden
waar reeds sprake is van een ‘overmaat’ aan woningen en
een ontspannen woningmarkt, kan het moeilijk zijn om
de vrijgekomen woningen te verkopen of te verhuren. Dit
geldt temeer omdat het vrijkomende aanbod in
toenemende mate uit (eengezins)koopwoningen bestaat
en de traditionele doelgroep voor deze woningtypen
(gezinnen) slinkende is in de krimpgebieden. Hoewel
diverse studies wijzen op het mogelijke tekort aan
eengezinswoningen als gevolg van de vergrijzing (omdat
de gezinswoningen waarin ouderen wonen slechts
mondjesmaat beschikbaar komen vanwege de
honkvastheid van ouderen; zie bijvoorbeeld Van Iersel et
al. 2009; VROM 2010) is het nog maar de vraag of dit
effect gaat optreden in de krimpgebieden. Niet alleen
vanwege de ontspannenheid op de woningmarkt, maar
ook omdat de vraag naar eengezinswoningen naar
verwachting afneemt.
Gezien de versnelde en sterke vergrijzing, krijgen de
krimpgebieden te maken met een toenemende vraag
naar (en een toenemende tekort van) voor ouderen
geschikte woningen. Omdat veel ouderen oud (willen)
worden in de eigen woning geldt in de krimpgebieden
een relatief grote opgave wat betreft aanpassingen in de
oudbouw. Daarbij gaat het om het verwijderen van
drempels en het plaatsen van trapliften, tot het
Toekomstige sociaal-demografische ontwikkelingen en de vraag naar ruimte in drie gebiedstypen | 69