Demografische ontwikkelingen 2010-2040 - Planbureau voor de ...

TWEE
Figuur 2.4
Mobiliteit in Nederland
Naar vervoerswijze
Naar motief
250
Index (personenkilometers 1985 = 100)
250
Index (personenkilometers 1985 = 100)
200
200
150
150
100
100
50
50
0
1985 1990 1995 2000 2005 2010
0
1985 1990 1995 2000 2005 2010
Trein
Totaal
Woon-werk
Totaal
Autobestuurder
Overig
Autopassagier
Onderwijs
Langzaam verkeer
Winkelen
Bus, tram en metro
Zakelijk
Bron: CBS (Onderzoek Verplaatsingsgedrag), RWS-DVS (Mobiliteitsonderzoek Nederland)
daling van de mobiliteit leidt. Hiervoor is ook de
samenstelling van de bevolking van belang. Een daling
van de actieve beroepsbevolking leidt waarschijnlijk wel
tot een vermindering van het woon-werkverkeer en
daarmee van de drukte in de spitsuren. Een stijging van
het aantal ouderen, vooral in de leeftijdsklasse 65-75 jaar,
kan juist leiden tot een toename van het sociale en
recreatieve verkeer, en daarmee van de drukte buiten de
spitsen. Huishoudensontwikkelingen compliceren de
zaak verder: toename van het aantal
eenpersoonshuishoudens kan leiden tot een toename
van het aantal verplaatsingen, terwijl
tweeverdienershuishoudens gemiddeld een grotere
woon-werkafstand kennen.
We bespreken hier achtereenvolgens de te voorziene
mobiliteitseffecten van bevolkingskrimp/groei,
huishoudensverdunning, krimp van de beroepsbevolking,
vergrijzing, immigratie en toename van inkomens- en
opleidingsniveaus.
Verschillen tussen demografische groepen
• Verschillen in mobiliteitsgedrag tussen demografische
groepen zijn uitgebreid geanalyseerd door Harms
(2003, 2006, 2008). Het gaat daarbij vooral om leeftijd,
huishoudensomvang, herkomst, inkomen en
opleidingsniveau. Ook heeft de woonplaats een
aantoonbare invloed op de mobiliteit.
• De mobiliteit is het hoogst in de actieve leeftijdsgroep
van 20-65 jaar, zowel in termen van aantallen
verplaatsingen (ruim 3 per dag) als in termen van
afgelegde kilometers (zo’n 40 kilometer per dag). Bij
kinderen en jongeren is het aantal verplaatsingen iets
lager, maar vooral de afgelegde afstand is veel kleiner
(zo’n 20 kilometer per dag). Ouderen zijn in het
algemeen ook minder mobiel. Binnen de groep
ouderen maakt de leeftijd een groot verschil: bij
65-70-jarigen is de mobiliteit vrijwel even groot als
onder 20-65-jarigen; bij hogere leeftijd neemt zowel
het aantal verplaatsingen als het aantal afgelegde
kilometers af. Mensen van 80 jaar en ouder maken
gemiddeld 1,5 verplaatsing per dag en leggen
gemiddeld 10 kilometer per dag af. Het een en ander
heeft te maken met de motieven of noodzaak tot
verplaatsing: kinderen gaan dagelijks naar school, de
actieve beroepsbevolking gaat dagelijks naar het werk;
huishoudelijke verplaatsingen (boodschappen en
dergelijke) worden vooral door volwassenen gedaan,
terwijl sociale en recreatieve verplaatsingen in alle
leeftijdsgroepen voorkomen. Ook naar
vervoermiddelgebruik zijn er grote verschillen: jonge
kinderen lopen vooral, of rijden als passagier mee in de
auto, oudere kinderen fietsen vooral, terwijl studenten
zeer intensief gebruikmaken van het openbaar vervoer
en volwassenen het meest in de auto zitten als
Ruimtelijke gevolgen van demografische ontwikkelingen | 57