Demografische ontwikkelingen 2010-2040 - Planbureau voor de ...

DRIE
Verwachte demografische ontwikkelingen
In de stadsgewesten wordt een sterkere bevolkingsgroei
voorzien dan in Nederland als geheel. In de
stadsgewesten neemt de bevolking tot 2040 met zo’n 12
procent toe, tegenover een nationale groei van 7,6
procent. Buiten de stadsgewesten wordt een
bevolkingsgroei van slechts 2 procent voorzien.
Het aantal huishoudens neemt in de stadsgewesten naar
verwachting toe met zo’n 16 procent, tegenover een groei
van 13 procent buiten de stadsgewesten. Het aantal
eenpersoonshuishoudens stijgt in de stadsgewesten met
28 procent, en buiten de stadsgewesten met maar liefst
50 procent. Dit laatste is een weerspiegeling van de
sterke vergrijzing die buiten de stadsgewesten gaat
optreden; een vergrijzing die gepaard gaat met een
toenemend aantal oudere eenpersoonshuishoudens. Het
aantal eenpersoonshuishoudens neemt tot 2040 met
ongeveer 1 miljoen huishoudens toe, ongeveer gelijkelijk
verdeeld over de stadsgewesten enerzijds en overig
Nederland anderzijds.
Nederland vergrijst. In de stadsgewesten neemt het
aantal ouderen (65-plussers) tot 2040 toe met zo’n 81
procent. Buiten de stadsgewesten neemt het aantal
ouderen nog iets sterker toe: met 84 procent. In 2025 is
het aandeel ouderen in de stadsgewesten toegenomen
tot 22 procent en in 2040 tot 25 procent (nu is dat 15
procent). Buiten de stadsgewesten is sprake van een nog
iets sterkere vergrijzing en is in 2040 29 procent van de
bevolking ouder dan 65 jaar (nu is dat nog 16 procent).
De stadsgewesten blijven dus relatief jong, met relatief
veel jongeren in de centrale steden en relatief veel
gezinnen (kinderen) in het (suburbane) ommeland van de
centrale steden. Het aandeel inwoners jonger dan 20 jaar
is in de stadsgewesten in 2040 overigens gelijk aan
datzelfde aandeel buiten de stadsgewesten: 21 procent.
Tot 2040 is er wel sprake van enige ontgroening. In de
stadsgewesten ligt het aandeel kinderen (0-19 jaar)
momenteel op 23 procent; buiten de stadsgewesten is dat
25 procent. Gezien de totale bevolkingsgroei in de
stadsgewesten het aantal kinderen in de stadsgewesten
in de periode tot 2040 wel toe, met zo’n 95.000. Buiten
de stadsgewesten neemt het aantal kinderen af, met zo’n
190.000.
De potentiële beroepsbevolking neemt af in Nederland.
Deze afname vindt vooral buiten de stadsgewesten
plaats. Daar neemt tot 2040 de potentiële
beroepsbevolking af met zon 15 procent. In de
stadsgewesten samen is er sprake van slechts een geringe
afname (-2 procent); binnen de stadsgewesten neemt
vooral in het ommeland van de centrale steden de
potentiële beroepsbevolking af (-7 procent). In alle
centrale steden samen is de groei gering: 3 procent.
Regionale verschillen
Zoals gezegd laten de verschillende te verwachten
demografische ontwikkelingen geen uniform beeld over
alle stadsgewesten zien. Zo zijn er stadsgewesten met
een sterke bevolkingsgroei, zoals Utrecht, Amsterdam en
Zwolle (tabel 3.1), en stadsgewesten met een geringe
groei (Maastricht, Apeldoorn, Rotterdam) of zelfs met
demografische krimp (Geleen-Sittard en Heerlen) (tabel
3.2).
Waar in Nederland het aantal huishoudens tot 2040 nog
met zo’n 15 procent toeneemt, is de toename in sommige
stadsgewesten groter dan 20 procent, zoals in
Amersfoort, Amsterdam, Breda, Tilburg, Utrecht en
Zwolle. In andere stadsgewesten, zoals Rotterdam en
Leeuwarden, komt de groei maar nauwelijks boven de 10
procent uit, of is er zelfs sprake van een stabilisatie, zoals
in de Zuid-Limburgse stadsgewesten Maastricht, Heerlen
en Geleen-Sittard.
Van alle stadsgewesten neemt het aantal
eenpersoonshuishoudens het sterkst toe in Tilburg,
Amersfoort en Breda, met een toename van 40 tot 50
procent. Voor vrijwel alle stadsgewesten geldt daarbij dat
de toename van het aantal eenpersoonshuishoudens veel
groter is in het ommeland dan in de centrale steden. Ook
hiermee wordt de sterkere vergrijzing in het ommeland
ten opzichte van de centrale stad weerspiegeld. Binnen
alle stadsgewesten varieert het aandeel
eenpersoonshuishoudens in 2040 van 34 procent in het
ommeland van Zwolle, tot 57 procent in de stad
(gemeente) Nijmegen.
Het aantal ouderen in de stadsgewesten Amersfoort en
Amsterdam gaat meer dan verdubbelen. In het
stadsgewest Amsterdam gaat het daarbij om een
toename van meer dan 200.000 ouderen. Ook in de
stadsgewesten Zwolle, Nijmegen, Utrecht en Den Bosch
is het aantal ouderen in 2040 bijna twee keer zo groot als
in 2010. In 2040 is het aandeel ouderen het grootst in de
stadsgewesten Geleen-Sittard (32 procent), Heerlen (31
procent), Apeldoorn (30 procent) en Arnhem (27 procent).
In 2040 is het aandeel ouderen het laagst in de
stadsgewesten Utrecht (20 procent), Den Haag (21
procent), Amsterdam (21 procent) en Maastricht (23
procent). Vooral het ommeland van Geleen-Sittard,
Heerlen, Maastricht, Nijmegen, Leeuwarden en Arnhem is
in 2040 sterk vergrijsd, met meer dan 30 procent
ouderen.
Grote regionale verschillen tussen en binnen
stadsgewesten treffen we ook aan in de ontwikkeling van
het aantal en aandeel niet-westerse allochtonen. In 2040
wonen de meeste niet-westerse allochtonen (nog steeds)
in de vier grote steden: Amsterdam (39 procent),
Rotterdam (33 procent), Den Haag (37 procent) en Utrecht
(22 procent). Ook in het ommeland van Amsterdam,
Rotterdam en Den Haag wonen dan zo’n 20 procent niet-
64 | Demografische ontwikkelingen 2010-2040