Demografische ontwikkelingen 2010-2040 - Planbureau voor de ...

Ruimtelijke gevolgen
van demografische
ontwikkelingen
TWEE
In dit hoofdstuk gaan we in op de tweede
onderzoeksvraag van het project: Welke effecten kunnen
voorziene ontwikkelingen hebben op het ruimtegebruik in de
betreffende regio’s en gebiedstypen? Welke ontwikkelingen dan
wel onzekerheden daarin zijn het meest bepalend voor het
ruimtegebruik?
Voor het formuleren van een antwoord op deze vraag
hebben we allereerst voor elk van de genoemde
demografische ontwikkelingen geïnventariseerd welke
mogelijke ruimtelijke gevolgen daaraan kunnen worden
gekoppeld. Daartoe hebben we geput uit PBL-rapporten,
rapporten van verwante instituten en overige relevante
publicaties. De gevonden ruimtelijke gevolgen zijn
vervolgens gecategoriseerd naar domein: woningmarkt,
werken/bedrijvigheid, voorzieningen inclusief zorg en
recreatie, en mobiliteit.
In dit hoofdstuk houden we deze domeinen aan als basis
voor de rapportage. We geven per domein eerst een
korte inleiding en schetsen daarin de algemene
ontwikkeling. Daarna werken we puntsgewijs de
ruimtelijke gevolgen specifieker uit. Het geheel is beknopt
samengevat in tabel 1 in de Bevindingen.
2.1 Wonen en woningmarkt
• Voor de behoefte aan woningen is niet zozeer de
bevolkingsomvang, als wel het aantal huishoudens van
belang, aangezien de verhouding tussen huishoudens
en woningen bijna een-op-een is. Er is daarmee een
directe relatie tussen demografische ontwikkelingen en
(de vraag naar) woningen. Tussen 2010 en 2040 komen
er naar verwachting nog bijna 1 miljoen huishoudens
bij; dit betekent een uitbreidingsbehoefte van rond de 1
miljoen woningen.
• Huishoudenskrimp in krimpgebieden kan voordelig zijn
voor woningzoekenden en outsiders op de
koopwoningmarkt (starters en huurders).
Huishoudenskrimp is nadelig voor aanbieders van
woningen (zoals corporaties en particuliere verkopers),
omdat het moeilijker wordt de woning te verkopen dan
wel opnieuw te verhuren.
• Vergrijzing resulteert in een toenemende vraag naar
voor ouderen geschikte woningen; een toename van
het aantal eenpersoonshuishoudens
(huishoudensverdunning) resulteert in een
toenemende vraag naar huurwoningen en
appartementen.
• Op middellange termijn leidt vergrijzing tot een
afnemende verhuismobiliteit, een toenemende
stagnatie op de woningmarkt en verminderde
mogelijkheden voor gezinnen en andere huishoudens.
Op lange termijn leidt vergrijzing tot een toenemend
woningaanbod, wat kan leiden tot een (verdere)
ontspanning op de woningmarkt.
• Het hebben van een koopwoning komt onder
autochtonen veel vaker voor dan onder allochtonen.
Toch hoeft de voorziene toename van het aantal
niet-westerse allochtonen niet te resulteren in een
toenemende vraag naar huurwoningen. Wat betreft de
46 | Demografische ontwikkelingen 2010-2040