Demografische ontwikkelingen 2010-2040 - Planbureau voor de ...

Demografische
ontwikkelingen 2010-2040
Ruimtelijke effecten en regionale
diversiteit
Samenvatting
• De komende decennia kan naar verwachting de
demografische ontwikkeling nergens in Nederland
worden omschreven als business as usual.
−−
In grote delen van het land is het onzeker of de
bevolking blijft groeien of gaat krimpen.
−−
In een aantal andere gebieden wordt krimp voorzien.
−−
Waar nog bevolkingsgroei wordt voorzien, zijn de
veranderingen in de bevolkingssamenstelling
minstens zo belangrijk: vergrijzing is overal een
belangrijke ontwikkeling en de aantallen gezinnen en
jonge huishoudens zullen vrijwel overal afnemen.
• Waar in het ruimtelijk beleid tot nu toe is uitgegaan van
een perspectief van groei, moet vanaf nu ook worden
uitgegaan van een perspectief van krimp en
onzekerheid.
−−
Onzekerheid vraagt om meer adaptieve vormen van
planning en planrealisatie, en monitoring om na te
gaan of de plannen bijstelling behoeven.
−−
Voorkomen moet worden dat structurele
oplossingen worden gerealiseerd voor tijdelijke
problemen en andersom. Er kan daarbij bijvoorbeeld
worden gedacht aan tijdelijke bouw en flexibele
gebouwen die functieverandering vergemakkelijken.
−−
In grote delen van het land moet het ruimtelijk beleid
zijn gericht op herstructurering in plaats van
uitbreiding.
−−
In gebieden waar nog wel groei wordt verwacht, is
onzeker hoe groot die groei zal zijn. Dit geldt ook
voor Nederland als geheel. Ter illustratie: in een laag
scenario is de totale woningvoorraad in 2040
ongeveer gelijk aan die in 2010, terwijl er in een hoog
scenario een uitbreiding wordt voorzien met bijna 3
miljoen woningen; de voorziene toename van het
aantal auto’s ligt tussen de 1,4 en 5,3 miljoen.
• Op nationale schaal blijven de bevolking en aantallen
huishoudens tot 2040 dus waarschijnlijk groeien. De
bevolkingssamenstelling verandert wel overal, soms
met grote gevolgen.
−−
Een toename van het aantal oudere huishoudens
betekent overal toenemende behoefte aan voor
ouderen geschikte woningen, zorgvoorzieningen en
andere voorzieningen in de buurt. Vergrijzing heeft
ook grote invloed op de woningmarkt door de
honkvastheid van ouderen en (op langere termijn)
door de grote uitstroom uit de woningmarkt.
−−
Krimp van de bevolking in de werkende leeftijd kan
gevolgen hebben voor de arbeidsmarkt en leiden tot
arbeidstekorten, bijvoorbeeld in de zorg. Ook kan
deze krimp tot leegstand van kantoren leiden en
gevolgen hebben voor de vraag naar ruimte voor
werken in het algemeen, en doorwerken in het
woon-werkverkeer.
−−
Een daling van het aantal kinderen in de
schoolgaande leeftijd leidt het komende decennium
tot daling van de leerlingenaantallen en minder
vraag naar andere op kinderen gerichte
6 | Demografische ontwikkelingen 2010-2040