Demografische ontwikkelingen 2010-2040 - Planbureau voor de ...

EEN
Tabel 1.4
Gemiddelde huishoudensomvang en huishoudens naar type, 1971-2010
Huishoudensverdunning 1971 1980 1990 2000 2010
Huishoudens (1.000) 4.031 4.912 5.986 6.810 7.403
Populatie (1.000) 13.119 14.091 14.893 15.864 16.575
Gem. huishoudensomvang 3,25 2,87 2,49 2,33 2,24
Eenpersoonshuishoudens 17% 23% 30% 33% 36%
Stellen zonder kind 23% 24% 26% 30% 29%
Gezinnen met kind(eren) 53% 46% 36% 31% 28%
Eenoudergezinnen 5% 5% 6% 6% 7%
Overige huishoudens 2% 2% 1% 1% 1%
Bron: CBS
2040 tellen Utrecht, Amsterdam en Almere elk naar
verwachting ruim 50.000 meer huishoudens dan in
2010. Voor Almere betekent dit een groei van ruim 65
procent; een groei die terug is te voeren op de
verwachte grootscheepse uitbreiding van Almere (al is
hierbij niet uitgegaan van een volledige realisering van
de plannen voor de ‘schaalsprong’).
• Buiten de Randstad groeien vooral universiteitssteden,
steden die een sterke economische structuur kennen
en diverse randgemeenten van grote steden als
Haarlemmermeer en Pijnacker-Nootdorp (De Jong &
Van Duin 2010).
1.2 Huishoudenstypen en
huishoudensverdunning
Huishoudensverdunning vindt vooral plaats door een toename
van het aandeel eenpersoonshuishoudens. Naar verwachting zet
de huishoudensverdunning vooral buiten de grote steden nog wel
verder door, maar in het lage scenario is een landelijke toename
van de gemiddelde huishoudensomvang ook denkbaar.
• Tussen 1980 en 2010 groeide het aantal huishoudens
tweemaal zo sterk als de bevolking, als gevolg van
huishoudingsverdunning. De gemiddelde
huishoudensomvang daalde van 2,9 naar 2,2 personen.
• Belangrijkste oorzaak hiervan is een verschuiving in de
verhouding tussen huishoudenstypen (tabel 1.4): een
sterke toename van het aandeel alleenstaanden, een
gematigder toename van de aandelen stellen zonder
kinderen en eenoudergezinnen, en een sterke afname
van het aandeel gezinnen met kinderen. De afname
van het aantal kinderen per gezin heeft veel minder
invloed, zeker in de laatste decennia.
• Ontwikkelingen van aantallen huishoudens van
verschillende typen hangen af van diverse soorten
gebeurtenissen, zoals het uit huis gaan van kinderen,
het gaan samenwonen, kinderen krijgen, uit elkaar
gaan en overlijden van leden van het huishouden.
• Sociaal-culturele ontwikkelingen (individualisering)
vormen de achtergrond van de toename van het
aandeel eenpersoonshuishoudens: kinderen trouwen
zelden meer ‘uit huis’ maar wonen eerst een periode op
kamers; echtparen en ongetrouwde stellen gaan vaker
uit elkaar dan vroeger.
• Economische ontwikkelingen dragen hier aan bij. Bij
hoogconjunctuur vinden jongeren gemakkelijker een
baan en zijn er meer financiële mogelijkheden om
zelfstandig te wonen. Sinds 2000 is bij
hoogconjunctuur ook het aantal scheidingen hoger, om
vergelijkbare redenen (De Beer 2012).
• Ook door demografische ontwikkelingen (vergrijzing)
neemt het aantal eenpersoonshuishoudens (weduwen/
weduwnaars) toe.
• Tot slot kan immigratie de gemiddelde
huishoudensomvang op verschillende manieren
beïnvloeden. Arbeidsmigranten zijn relatief vaak
alleenstaand. Anderzijds hadden niet-westerse
allochtone gezinnen tot voor kort gemiddeld een
grotere omvang dan autochtone gezinnen. Dit verschil
is de laatste jaren echter veel kleiner geworden.
Nationale ontwikkelingen
• In de afgelopen twee decennia lag het tempo van de
huishoudensverdunning wat lager dan voor 1990. De
prognose veronderstelt dat de huishoudensverdunning
22 | Demografische ontwikkelingen 2010-2040