Zoals de ouders zingen, piepen de jongen - Stivoro

Als het onderwerp ouders en roken betreft, ligt het voor de hand niet alleen de meningen en gedachten van
de adolescenten over hun ouders te inventariseren maar ook hen zelf te ondervragen. Dit is echter maar in
een zeer beperkt aantal studies gebeurd. In verreweg de meeste gevallen worden de adolescenten ondervraagd
naar opvoedingsstijlen van de ouders, het rookgedrag van de ouders of de band die ze met hun ouders hebben.
De beperkte aandacht voor de ouders heeft zowel praktische als inhoudelijke oorzaken. Praktisch gezien is het
logistiek vaak ingewikkeld en financieel kostbaar om ouders (één of beiden) in onderzoek te betrekken.
Inhoudelijke argumenten zijn vooral gebaseerd op de aanname dat niet zozeer datgene wat de ander doet
maar vooral datgene waarvan de persoon denkt dat de ander het doet, mensen beïnvloedt (o.a. Fuligni &
Eccles, 1993). Als het gaat om opvoeding, is het volgende voorbeeld illustratief: als een kind vindt dat een
ouder niet voldoende liefde en affectie geeft, maakt het voor de beleving van het kind weinig uit of de ouders
dit ook daadwerkelijk onvoldoende geven. Voor het gedrag van kinderen en adolescenten kan de beleving van
het gedrag van ouders belangrijker zijn dan het feitelijke gedrag. Sommige onderzoekers gebruiken inhoudelijke
argumenten om te legitimeren dat ze uitsluitend adolescenten in hun onderzoek betrekken. In hoofdstuk 8 zal
dit thema nader toegelicht worden evenals de implicaties ervan voor de preventiepraktijk.
De opbouw van het rapport is als volgt. Hoofdstuk 2 beschrijft de ontwikkeling van het rookgedrag van
jongeren anno 1998. Deze ontwikkeling wordt in verband gebracht met de prevalentiecijfers van roken in de
afgelopen jaren om zo na te gaan of er veel veranderingen op zijn getreden. Tevens wordt nagegaan of het
roken van jongeren in Nederland parallel loopt met dat van jongeren in andere westerse landen. In hoofdstuk 3
wordt het roken van jongeren bezien in het licht van sociale en persoonlijke ontwikkelingen in het leven van
adolescenten. Tevens wordt het theoretisch model besproken dat als kapstok dient voor het verdere verloop
van dit verslag. Hoofdstuk 4 bespreekt de rol van genetische invloeden bij onderzoek naar invloeden van
ouders op rookgedrag van hun kinderen. In hoofdstuk 5 wordt de invloed van het rookgedrag van ouders
besproken, en hun normen over roken. In hoofdstuk 6 komt de invloed van opvoeding, kwaliteit van ouder-kind
relatie en communicatie over roken in het gezin, op het rookgedrag van adolescenten aan bod. In hoofdstuk 7
wordt ingegaan op de invloed die ouders hebben op de vriendschapsrelaties van hun kinderen. Bestaande
preventie-activiteiten gericht op de betrokkenheid van ouders worden besproken in hoofdstuk 8. In hoofdstuk 9
komen de tekortkomingen van het besproken onderzoek aan de orde en in hoofdstuk 10 worden de voornaamste
conclusies toegelicht.
12
hoofdstuk 1/ Introductie