Zoals de ouders zingen, piepen de jongen - Stivoro

2.2. Stabiliteit van rookgedrag
Een van de meest constante bevindingen die uit onderzoek naar ontwikkeling van roken naar voren
komt is dat er een grote mate van continuïteit in het gedrag zit. Jongeren die vroeg begonnen zijn te experimenteren
met roken hebben een aanzienlijk grotere kans om een regelmatig roker te worden (o.a. Chassin,
Presson, Sherman & Edwards, 1990; Fergusson, Lynskey & Horwood, 1995; Stanton, 1995). De belangrijkste
en tegelijkertijd eenvoudigste verklaring hiervoor is dat roken verslavend is, zelfs bij personen die jong zijn en
net zijn begonnen met roken. Uit onderzoek bij adolescenten blijkt dat hoe langer jongeren roken, hoe moeilijker
het voor ze wordt om te stoppen (Pierce & Gilpin, 1996). Zowel de psychologische als lichamelijke afhankelijkheid
speelt een voorname rol bij de continuering van gewoontes, sterker dan de meeste jongeren denken.
Uit onderzoek naar rookverslaving bij Noord-Amerikaanse en Australische jongeren werd met behulp van de
Fagerstrom Tolerantie Vragenlijst (Fagerstrom, 1991) en de DSM-III-R criteria, aangetoond dat een aanzienlijk
gedeelte van de laat-adolescenten verslaafd is (zie o.a. Stanton, 1995). Uit een Nederlandse studie naar de
motivatie van 215 regelmatige jonge rokers om te stoppen met roken, bleek dat de intensiteit en frequentie van
het eigen rookgedrag over een periode van drie jaar de sterkste voorspeller is van het stoppen met roken
(Engels, Knibbe, De Vries & Drop, 1998). Dit betekent natuurlijk niet dat iedere jongere direct na het eerste
sigaretje voor de rest van z’n leven in de ban van de sigaret is (Sutton, 1992; Goddard, 1990), maar wel dat
het in de ogen van veel volwassenen tamelijk onschuldig experimenteren met roken voor een groot deel van
de adolescenten leidt tot verslaving en afhankelijkheid.
De vaststelling dat rookgedrag sterk habitueel is, heeft consequenties voor studies naar de rol van de
sociale omgeving in de ontwikkeling van roken. Uit longitudinale studies blijkt namelijk dat de sterkste voorspeller
van rookgedrag in de laat-adolescentie of vroege volwassenheid het eerdere rookgedrag is (o.a. Collins
et al., 1987; Fergusson et al., 1999; Pederson & Lefcoe, 1987; Urberg, Cheng & Shy, 1991). Deze relatief hoge
mate van continuïteit in rookgedrag betekent ook dat andere variabelen minder ruimte hebben om de variantie
in toekomstig rookgedrag te voorspellen. Bovendien heeft de sterke continuïteit van rookgedrag invloed op de
ontwikkeling van preventie-activiteiten: het meest effectief zal een campagne zijn die gericht is op het voorkomen
van experimenteren met roken, omdat het lastiger wordt het gedrag te veranderen, wanneer jongeren eenmaal
regelmatig roken.
Zoals de ouders zingen, piepen de jongen
15