Zoals de ouders zingen, piepen de jongen - Stivoro

7. Invloed van ouders op vriendschapsrelaties
Ouders hebben niet alleen invloed door het direct beïnvloeden van de meningen of gedragingen van
hun kroost maar ook door het beïnvloeden van hun sociale omgeving. Die invloed is zelfs groter dan vaak
wordt aangenomen en betreft de ‘peer pressure’ die adolescenten ervaren. Er zijn verschillende manieren waarop
ouders invloed kunnen hebben op de vriendschapsrelaties van adolescenten. Wie kent niet het voorbeeld
van de ouder die in een gesprek met zijn of haar kind aangeeft: ‘Ik heb liever niet dat je met hem omgaat, want
hij is niet te vertrouwen.’ Op deze manier probeert deze ouder te voorkomen dat het kind relaties aangaat met
vrienden of vriendinnen waarvan hij of zij vindt dat ze afwijkend, problematisch en in ieder geval onwenselijk
gedrag vertonen. Een ander voorbeeld is de adolescent die bij een vriendje gaat spelen, waarvan de beide
ouders veel alcohol drinken. Het is voorstelbaar dat dit nieuwe drinkpatroon het kind inzicht kan geven in de
voor- en nadelen van alcoholgebruik, en hem of haar kan aanmoedigen om te gaan drinken of juist kan ontmoedigen.
In dit hoofdstuk worden de verschillende manieren van invloed van ouders op vriendschapsrelaties
van adolescenten besproken. Dat is niet alleen belangrijk om te begrijpen hoe ouders invloed uitoefenen op
hun kinderen, maar ook voor de ontwikkeling van preventie-activiteiten is dit belangrijk. Als blijkt dat het
gedrag van ouders direct en indirect effect heeft op het gedrag van vrienden of de keuze voor vriendschappen
die de adolescent maakt, kan dit een aanknopingspunt zijn voor preventieprogramma’s.
7.1. Hoe hebben ouders invloed op de vriendschappen van hun kinderen?
Allereerst kunnen ouders effect hebben op het gedrag of meningen van een adolescent, die op zijn of
haar beurt weer keuzes maakt om met de ene persoon wel om te gaan en met de andere persoon niet, of toegeeft
aan de druk van vrienden om te gaan roken of het roken te continueren (o.a. Bauman & Ennett, 1994;
Biglan, Duncan, Ary & Smolkowski, 1995; Brown et al., 1993; Cohen, Richardson & LaBress, 1994; Engels et al.,
1999; Engels, Knibbe, Drop & De Haan, 1997). Dit wordt indirecte invloed genoemd omdat in dit geval ouders
niet direct het gedrag van de vrienden beïnvloeden. Diverse studies hebben al aangetoond dat als het gaat om
studieprestaties, sociaal functioneren van jongeren en alcohol- en druggebruik deze manier van beïnvloeding
van ouders opgeld doet. Om een voorbeeld te geven: ouders die goede studieprestaties en motivatie om hard
te studeren hoog in het vaandel hebben, dragen dit over aan hun kinderen. Jongeren die gemotiveerd zijn en
op school willen presenteren zijn op hun beurt eerder geneigd om met die klasgenoten contacten aan te gaan
die dit soort waarden en opinies ook belangrijk vinden (Brown et al., 1993). Op deze manier ontstaan clusters
van klasgenoten, jaargenoten of vrienden, die behoorlijk homogeen zijn in hun gedragingen en opinies. Deze
redenering gaat eveneens op voor rookgedrag. Een van de belangrijkste bevindingen van het onderzoek naar
ontwikkeling van rookgedrag is dat binnen vriendengroepen het rookgedrag relatief homogeen is (voor overzichtsstudies
zie Bauman & Ennett, 1996; Engels, 1998; Conrad et al., 1992). Rokers gaan voornamelijk om
met rokers en niet-rokers gaan voornamelijk om met niet-rokers. Deze homogeniteit van rookgedrag ontstaat
48
hoofdstuk 7/ Invloed van ouders op vriendschapsrelaties