Zoals de ouders zingen, piepen de jongen - Stivoro

(Ary et al., 1983; Ary & Biglan, 1988; Sussman et al., 1987). Het is lastig om nu te concluderen dat de attitudes
of normen van ouders niet belangrijk zijn. In de meeste studies die hierboven genoemd staan, zijn multivariate
analyses gebruikt waarbij naar het effect van meerdere factoren tegelijkertijd is gekeken. Indien in de analyses
bijvoorbeeld het rookgedrag van de ouders al is opgenomen, zoals in de studies van Ary en Biglan (1998) en
Chassin et al. (1984), is het mogelijk dat de sterke samenhang van normen of attitudes met het rookgedrag van
ouders ervoor verantwoordelijk is dat de minst sterk correlerende factor (en dat zijn vaak normen en attitudes)
niet in de vergelijking wordt opgenomen. Studies die zich met name hebben geconcentreerd op het uiteenrafelen
van de invloed van verschillende vormen van sociale invloed geven duidelijk aan dat normen en attitudes
van ouders een onafhankelijke bijdrage leveren aan de voorspelling van rookgedrag (Chassin et al, 1986;
De Vries et al., 1995; Graham et al., 1991) en drinkgedrag (Bank et al., 1985, Keefe, 1992). Uit een recent
Amerikaans longitudinaal onderzoek van Flay en collega’s (1994) onder 1929 adolescenten blijkt dat het
rookgedrag van de ouders vooral indirect van invloed is op het ontstaan en continueren van roken: ouders
die roken staan positiever tegenover het rookgedrag van hun kinderen, waardoor adolescenten eerder geneigd
zijn te gaan roken of door te gaan met roken (zie ook Hu, Flay, Hedeker, Siddiqui & Day, 1995).
5.3. Druk van ouders om te roken
In kwalitatieve studies van Presti et al. (1992) and Friedman et al. (1985) naar de eerste keer dat jongeren
een sigaret op steken, komt duidelijk naar voren dat dit in gezelschap van vrienden was, en dat ze in veel
gevallen aangemoedigd werden om te gaan roken. In vragenlijstonderzoek is vaak geprobeerd om de druk die
jongeren ervaren om te gaan roken expliciet en meetbaar te maken, maar het is gebleken dat dit moeilijk is.
De meeste personen, en dus ook jongeren, geven niet graag toe dat ze onder druk van anderen een bepaald
gedrag hebben overgenomen. Verder is het ook een directe vraag naar mogelijke situaties en gelegenheden
waarin druk werd uitgeoefend. Voor de meeste personen is het lastig om zich die specifieke situaties voor de
geest te halen, zeker als ze de vragenlijst invullen op een plaats die ver van de situatie van overreding en druk
af is (Van de Goor, 1990). In het onderzoek van Engels (1998) zijn vragen over druk vanuit ouders om te roken
opgenomen, maar hier bleek zeer weinig variatie in antwoorden bij te bestaan. Zeker bij vroeg-adolescenten
was er maar een enkeling die aangaf dat de ouders druk hadden uitgeoefend of expliciet rookwaar hadden aangeboden.
Bij midden- en laat-adolescenten was er vaker sprake van het aanbieden van rookwaar of druk uitoefenen
om te roken, maar dit was meestal het geval bij jongeren die al rookten. Zolang er geen methodologie
is ontwikkeld om sociale druk door ouders beter meetbaar te maken, zijn uitspraken over de relatieve invloed
ervan op ontwikkeling van rookgedrag bij adolescenten voorbarig. Ouders kunnen natuurlijk ook druk uitoefenen
om niet te gaan roken. Door communicatie over roken in gezinnen en de manieren waarop ouders regels
hebben om te voorkomen dat hun kind gaat roken. Dit kan ook gezien worden als pogingen om kinderen actief
te overreden om niet te roken. In hoofdstuk 6 komt dit uitvoerig aan de orde.
Zoals de ouders zingen, piepen de jongen
31