Zoals de ouders zingen, piepen de jongen - Stivoro

tegelijkertijd grenzen stellen zonder sterk repressief op te treden, die weten wat hun kind in zijn of haar vrije
tijd doet en met wie, en die goed met zijn of haar kind kunnen praten en discussiëren (zowel in het algemeen
als over riskante gewoonten) en die weinig conflicten hebben met kind en/of partner, minder kans hebben dat
hun kinderen drugs gaan gebruiken, alcohol gaan drinken, delinquent gedrag gaan vertonen of gaan roken.
Er zijn tenminste twee problemen bij zo’n overzichtstudie. Het eerste probleem is dat het voornamelijk om
studies gaat die in de Verenigde Staten zijn uitgevoerd onder Amerikaanse scholieren en studenten. Omdat
er verschillen zijn tussen de VS en Nederland in maatschappelijke acceptatie van middelengebruik, kosten
en beschikbaarheid van middelen voor adolescenten en wellicht ook, alhoewel hier weinig over bekend is, in de
mate waarin bepaalde opvoedingsgedragingen meer of minder saillant zijn, blijft het de vraag of de bevindingen
generaliseerbaar zijn. Ondanks het feit dat de ontwikkeling van middelengebruik zoals roken en drinken
behoorlijk synchroon loopt in diverse westerse landen, waaronder de VS, Nederland en Groot-Brittannië
(Johnston, O’Malley & Bachman, 1996; Office for National Statistics, 1997; De Zwart, Zwart & Kuipers, 1997;
STIVORO, 1998), is er geen Nederlandse studie op dit terrein. Zolang dit het geval is, zal onduidelijk blijven of
de bevindingen uit Amerikaanse studies ook te vertalen zijn naar de Nederlandse situatie. Een ander methodologisch
probleem dat zij tegenkomt in het bespreken van de bevindingen van de 40 studies is dat veel auteurs
de afhankelijke variabele construeren uit een aantal risicogedragingen, zoals roken, drinken en marihuanageb r u i k .
Dit maakt het onmogelijk om conclusies te trekken over de effecten van opvoeding op een specifiek risicog e d r a g ,
in dit geval roken. In het vervolg van dit hoofdstuk worden zoveel mogelijk de bevindingen besproken die over
rookgedrag gaan.
6.6. Opvoedingsstijl en rookgedrag
Wat betreft opvoedingstijl, hebben maar enkele onderzoekers nagegaan of een bepaalde algemene stijl
van opvoeden gerelateerd is aan de ontwikkeling of juist het voorkomen van roken door adolescenten.
Uit onderzoek van Cohen, Richardson en LaBree (1994), Jackson, Bee-Gates en Henriksen (1994), Henriksen
en Jackson (1998) en Simons-Morton et al. (1998) komt een autoritatieve stijl van opvoeden naar voren als
beschermende factor voor beginnen met roken. Dit is in overeenstemming met de hierboven besproken
bevindingen over controle en steun. Zoals Baumrind (1989) aangeeft, lijkt het dat ouders die hun kind steun
en affectie geven waar dat nodig is, maar tegelijkertijd grenzen stellen, toezicht houden en geïnteresseerd blijven
in de activiteiten die het kind onderneemt en tevens het kind wijst op z’n verantwoordelijkheden en autonomie,
de minste kansen hebben dat het kind begint met roken. Of dit wellicht anders verloopt in gezinnen waar één
of beide ouders roken dan in gezinnen waar de beide ouders niet roken wordt in paragraaf 6.10 besproken.
6.7. Opvoedingsgedrag en rookgedrag
In het volgende overzicht komt de empirische evidentie voor het effect van opvoedingsgedrag op rookgedrag
aan bod. Het gaat hier dus om opvoedingsaspecten die algemeen van aard zijn en niet specifiek het
onderwerp roken betreffen. Chassin et al. (1986) hebben een studie onder 12 – 17-jarigen verricht waarbij ze
2228 jongeren een jaar volgden. Steun en striktheid van ouders waren opgenomen als indicatoren van opvoe-
Zoals de ouders zingen, piepen de jongen
37