Zoals de ouders zingen, piepen de jongen - Stivoro

More documents

Recommendations

Info

door twee processen (zie voor eerste publicaties over dit thema, Cohen, 1977; Kandel, 1977, voor recente overzichten zie Aseltine, 1995; Bauman & Ennett, 1996 of Engels, 1998). Het eerste proces is beïnvloeding door vrienden. Als niet-rokers beginnen te roken of als rokers stoppen met roken, omdat ze hiertoe op een actieve dan wel passieve manier worden aangezet, ontstaan er meer homogene vriendengroepen. Het tweede proces is vriendschapsselectie. Jongeren houden bij het aangaan van nieuwe vriendschappen bewust of onbewust rekening met het rookgedrag van potentiele vrienden. Als rokers vooral relaties aangaan met andere rokers, en niet-rokers met niet-rokende vrienden ontstaan er eveneens homogenere vriendengroepen. Zoals gezegd kunnen ouders door hun eigen gedrag normen en kenmerken aangeven waarop adolescenten hun vrienden kunnen selecteren. Meer breder gezien hebben ouders invloed op de reikwijdte en mogelijkheden om met bepaalde leeftijdgenoten relaties aan te gaan door de omgeving of buurt waarin ze gaan wonen of de school waar adolescenten hun opleiding gaan volgen (Harris, 1995). Vele studies geven aan dat het wonen in achterstandswijken de kans op gezondheidsrisico’s bij adolescenten doet toenemen. Jongeren die opgroeien in een buurt waarin druggebruik, delinquentie en agressie hoogtij vieren, zijn eerder geneigd om dit gedrag over te nemen, simpelweg omdat in de groep van potentiële vrienden waaruit zij hun keuze kunnen maken, riskante gewoonten vaker en intensiever voorkomen. Dezelfde redenering gaat op voor de school. Indien de prevalentie van rookgedrag daar hoog is, is de kans groter dat de adolescent in aanraking komt met rokende klas- of jaargenoten en hier sociale relaties mee aangaat dan een school waarop de prevalentie van roken laag is. Aangezien ouders een sterke rol spelen bij de keuze van schooltype, bepalen zij ook de mate waarin het kind wordt blootgesteld aan invloed van leeftijdsgenoten om te roken. Deze invloed is echter niet alleen voelbaar bij belangrijke keuzes over woonomgeving en schooltype. Ook bij de keuzes van alledag over vrijetijdsbesteding komt dit fenomeen naar voren. Bij sommige vrijetijdsbestedingen komt het vaker voor dat er gerookt en/of gedronken wordt dan bij anderen. Om een voorbeeld te geven: als een kind door de ouder gemotiveerd wordt om veel tijd te besteden aan muzieklessen, zal deze minder vaak in ‘riskante’ situaties verkeren dan wanneer het kind gemotiveerd wordt om veel en actief te sporten. Immers studies onder jongeren maar ook onder volwassenen tonen duidelijk aan dat alcoholgebruik en roken in sportkantines saillant en sterk aanwezig is. Ook de regels die ouders hebben over uitgaan naar openbare drinkgelegenheden als disco’s en kroegen, en feestjes spelen een belangrijke rol, aangezien deze situaties een voorname arena vormen voor het gebruik van middelen door jongeren (o.a. Knibbe, Oostveen & Van de Goor, 1991; Silbereisen, Noack & Von Eye, 1992). De regels en restricties die ouders opleggen aan het verblijf van hun kind in uitgaansgelegenheden, heeft invloed op de periode dat adolescenten aan invloeden van leeftijdgenoten worden blootgesteld. Een meer expliciete manier van beïnvloeding door ouders heeft te maken met wat Hansen en collega’s (Hansen, Graham, Sobel, Shelton & Flay, 1987) ‘parents as formation gatekeepers’ noemen. Hiermee bedoelen de auteurs dat ouders direct invloed uitoefenen op de vriendschappen die hun kinderen aangaan. Zeker in de vroege adolescentie - als adolescenten nog weinig frequent de gedachtes en meningen van hun ouders ter discussie stellen (Baumrind, 1987), kan de mening van ouders over het aangaan van specifieke vriendschappen bepalend zijn bij de keuzes die jongeren maken. Met name als het kind nog veel tijd thuis doorbrengt en ook de vrienden mee naar huis neemt, is de invloed van ouders nog sterk aanwezig. De verwachting is wel dat gedurende de adolescentie, naarmate jongeren steeds vaker de richtlijnen en ideeën van hun ouders ter discussie Zoals de ouders zingen, piepen de jongen 49
stellen, deze invloed niet verdwijnt maar wel afneemt (Baumrind, 1987; Pape, 1997). Ouders kunnen dus invloed uitoefenen doordat ze die vriendschappen van adolescenten die attractief zijn voor de ouder, als positief bestempelen en hun mening ook aan de kinderen laten merken, en over die relaties die ze afwijzen zich hier naar het kind negatief over uitlaten. Een eveneens meer directe manier van invloed van ouders op vriendschappen van adolescenten is gerelateerd aan het tweede voorbeeld dat in dit hoofdstuk is gegeven. Als adolescenten hun vrienden mee naar huis nemen, worden deze vrienden geconfronteerd met het rookgedrag van de ouders van hun vriend of vriendin (Engels, 1998). Zeker wanneer dit gedrag afwijkt van dat van de eigen ouders, kan dit van invloed zijn op de ontwikkeling van meningen en gedachtes over de voor- en nadelen over roken. In een gezin met rokende gezinsleden wordt duidelijk een norm overgebracht over de toelaatbaarheid en acceptatie van roken door jongeren en volwassenen. Met name als de adolescent veel tijd in een ander gezin met rokers doorbrengt, kan dit invloed hebben op het eigen rookgedrag. Deze redenering kan natuurlijk ook omgedraaid worden. Als een nietrokende jongere opgroeit met rokende ouders, maar op een gegeven moment vaak over de vloer komt bij een vriend of vriendin met niet-rokende ouders, kan deze jongere sterker geconfronteerd worden met de nadelen van roken en de voordelen van niet-roken. Dit kan ertoe leiden dat hij of zij het rookklimaat thuis minder als normaal of gewenst gaat beschouwen. 7.2. Empirisch onderzoek Uit de bovenstaande beschrijvingen blijkt wel dat er nog maar beperkt onderzoek is verricht. De meeste studies hebben zich voornamelijk gericht op de invloed van ouders op hun kinderen en niet op hun vriendschappen. Voordat de bevindingen van enkele empirische studies worden besproken, moet duidelijk worden gezegd dat nader onderzoek noodzakelijk is voordat in preventie-activiteiten aandacht kan worden besteed aan deze manier van ouderlijke beïnvloeding. Stel dat ouders inderdaad direct en indirect invloed blijken te hebben op het rookgedrag van de vrienden van hun kind en op de keuzes om bepaalde vriendschappen aan te gaan. Als deze invloed slechts in beperkte mate helpt om het rookgedrag van adolescenten te voorspellen, levert het weliswaar een theoretische verklaring maar is het gebruik van die inzichten voor preventie beperkt. In een studie van Engels et al., (1996) is specifiek gekeken naar de invloed van het rookgedrag van de ouders op de vriendschapskeuzes die adolescenten maken. Dit werd uitgevoerd door te kijken hoe het rookgedrag van ouders en dat van de adolescent in de midden-adolescentie van invloed waren op het rookgedrag van vrienden drie jaar later, in de laat-adolescentie. Hierbij ging het om adolescenten die aangaven dat er sterke veranderingen in hun vriendenkring hadden plaatsgevonden (zodat er ook keuzes voor nieuwe vrienden waren gemaakt in de tussenliggende periode). Uit de bevindingen blijkt dat het percentage rokers in de directe vriendenkring van de adolescent voorspeld kon worden door de rookstatus van de ouder, na controle van het rookgedrag van de adolescent. Ook in een andere studie van de auteurs blijkt dat het rook- en drinkgedrag van ouders invloed heeft op de vriendschapskeuzes die adolescenten maken (Engels et al., 1999). En uit Amerikaanse empirische studies naar middelengebruik van Allegrante, O’Rourke en Tuncalp (1977) en Hansen et al. (1987), waarin een vergelijkbare methodiek is gebruik, blijkt dat de selectie van vrienden wordt beïnvloed door ouders. Een recente studie van Chassin et al. (1998) laat zien dat de directe invloed van het rookgedrag 50 hoofdstuk 7/ Invloed van ouders op vriendschapsrelaties
Page 1 and 2: Zoals de ouders zingen, piepen de j
Page 3 and 4: Inhoudsopgave Enige berichten uit d
Page 5 and 6: Enige berichten uit de media vooraf
Page 7 and 8: De tien belangrijkste bevindingen 1
Page 9 and 10: 1. Introductie Weinig jongeren begi
Page 11 and 12: Als het onderwerp ouders en roken b
Page 13 and 14: 2. Ontwikkeling van rookgedrag in d
Page 15 and 16: 16 hoofdstuk 2/ Ontwikkeling van ro
Page 17 and 18: 3. De rol van ouders in de adolesce
Page 19 and 20: Kwaliteit ouder-kind relatie Vriend
Page 21 and 22: 4. Het nature-nurture debat Er is a
Page 23 and 24: 24 hoofdstuk 4/ Het nature-nurture
Page 25 and 26: 5. Rookgedrag en normen van ouders
Page 27 and 28: In 1992 hebben Conrad en collega’
Page 29 and 30: vinden wij echter opvallend weinig
Page 31 and 32: 5.4. Ter afsluiting In dit hoofdstu
Page 33 and 34: 6. Opvoedingsstijl, opvoedingsgedra
Page 35 and 36: Duidelijk is dat ouders door de man
Page 37 and 38: dingsgedrag en voorspelden het begi
Page 39 and 40: zo te voorkomen dat adolescenten mi
Page 41 and 42: 6.11. Rookspecifieke opvoedingsstra
Page 43 and 44: een rokende ouder(s) heeft een niet
Page 45 and 46: 46 hoofdstuk 6/ Opvoedingsstijl, op
Page 47: 7. Invloed van ouders op vriendscha
Page 51 and 52: 52 hoofdstuk 7/ Invloed van ouders
Page 53 and 54: 8. Betrokkenheid van ouders bij pri
Page 55 and 56: totale interventie, had de interven
Page 57 and 58: evenementen waar de anti-rookboodsc
Page 59 and 60: ouders niet te koppelen aan de gezo
Page 61 and 62: preventie van rookgedrag van hun ki
Page 63 and 64: 64 hoofdstuk 8/ Betrokkenheid van o
Page 65 and 66: 9. Tekortkomingen in het huidige on
Page 67 and 68: worden effecten van socialisatie ge
Page 69 and 70: 1997). Dit impliceert dat nader ond
Page 71 and 72: 10. Voornaamste conclusies Ouders v
Page 73 and 74: Referenties Ahlgren, A., Norem, A.
Page 75 and 76: Clark, P. I., Scarbrick-Hauser, A.,
Page 77 and 78: Flay, B. R., Hansen, W. B., Johnson
Page 79 and 80: Massey, J. L., & Krohn, M. D. (1986
Page 81 and 82: Steinberg, L., Lamborn, S. D., Dorn

Zoals de ouders zingen, piepen de jongen - Stivoro

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?