Zoals de ouders zingen, piepen de jongen - Stivoro

preventie van rookgedrag van hun kinderen of denken dat ze hier niet toe in staat zijn, ze wellicht lijdzaam
en berustend zullen reageren op berichten over mogelijke negatieve effecten van preventie-activiteiten.
Ouders moeten bewust zijn van hun eigen gedrag; als het gaat om hun rookgedrag maar ook als het
gaat om de relatie met hun kinderen en de manieren waarop roken in het gezin wordt besproken. Dit betekent
dat ouders duidelijk moet worden gemaakt dat stoppen met roken zinvol is: niet alleen voor de eigen gezondheid
maar ook om zo de kans dat hun kind begint te reduceren. Daarnaast moeten rokende ouders die niet
kunnen of willen stoppen, bewust worden van het feit dat ook zij, door communicatie over roken met hun kind,
ervoor kunnen zorgen dat het risico op roken door het kind wordt verminderd.
Verder is het belangrijk dat er goede informatie voorhanden is over hoe ouders het rookgedrag van hun
kinderen kunnen bespreken; wat voor aspecten zinvol zijn te noemen in gesprekken met adolescenten en welke
minder geschikt zijn, welke communicatiestrategieën kunnen ouders hanteren en welke adequate regels kunnen
ouders opleggen zonder dat adolescenten in de contramine schieten. Deze informatie moet gebaseerd zijn op
gefundeerd onderzoek en niet op (a) aannames uit algemeen opvoedingsonderzoek, of (b) op opvoedingsadviezen
vanuit andere velden zoals seksueel gedrag van jongeren of druggebruik. Daarnaast moet er voor
ouders meer en gedifferentieerde informatie over de gevolgen van roken beschikbaar zijn: bijvoorbeeld, iedereen
weet dat roken longkanker veroorzaakt, maar veel minder mensen weten dat roken zelfs in kleine hoeveelheden
en in korte tijd, verslavend is. Ook moet er informatie voorhanden zijn over hoe in het gezin jongeren
kan worden geleerd adequaat om te gaan met mogelijke druk van vrienden om te roken, of hoe gediscussieerd
kan worden over overredingsstrategieën van de tabaksindustrie.
Opvoedingsstrategieën leer je niet alleen uit een folder of boekje. De manieren waarop ouders met het
roken van hun kinderen omgaan hangt onder meer af van algemene opvoedingsvaardigheden en de kwaliteit
van de ouder-kindrelatie. Dit betekent waarschijnlijk dat ouders die een slechte band met hun kind hebben,
meer moeite hebben om de vaardigheden aan te leren die nodig zijn om roken adequaat te bespreken. Dit pleit
ervoor trainingen te ontwikkelen die ingaan op meer algemene aspecten van de ouder-kind relatie gecombineerd
met specifieke informatie over communicatie, regels en beleid over roken. Omdat met dit type tijds- en kostenintensieve
methodes niet alle ouders bereikt worden, is het belangrijk categorieën te onderscheiden waarvoor
dit extra belangrijk is.
De voorlopige resultaten geven echter ook onmiskenbaar aan dat het moeilijk is om ouders te enthousiasmeren
en te mobiliseren om aan preventie van roken te doen. Tot nu zijn de pogingen veelal gericht om
ouders naar de preventie-activiteiten toe te lokken. Workshops, trainingen of ouderavonden voor ouders dienen
slechts een beperkte doelgroep. Het betreft hier vaak ook nog de ‘verkeerde’ ouders: er is een oververtegenwoordiging
van ‘bewuste modelouders’ die actief zijn in preventie. Ik zou ervoor pleiten ook andere wegen
te bewandelen: breng de preventie naar het ouderlijk huis. Het zou verstandig zijn te kijken of in de bestaande
programma’s op scholen een onderdeel valt in te passen waarbij opdrachten (‘huiswerk’) thuis samen met de
ouders wordt gemaakt en dit te evalueren. De enkele hierboven beschreven Amerikaanse studies geven ideeën
voor de structuur van zo’n aanpak: middels boekjes, video’s, cd-roms en internet kunnen het praten over
roken, stellen van regels over roken en oefenen van vaardigheden om druk van sociale omgeving te weerstaan,
elementen van interventies worden.
62
hoofdstuk 8/ Betrokkenheid van ouders bij primaire preventie