Zoals de ouders zingen, piepen de jongen - Stivoro

totale interventie, had de interventie specifiek gericht op ouders geen toevoegende waarde. De jongeren die
naast de ‘gewone’ schoolinterventie de boodschappen voor ouders kregen, hadden niet minder kans te beginnen
met roken dan de jongeren die alleen de schoolinterventie doorliepen.
In het kielzog van een omvangrijk longitudinaal ‘community-based’ preventieprogramma, hebben Perry
en collega’s kleine (pilot-) studies verricht naar de mogelijkheden om ouders in hun programma’s te betrekken.
Gezegd moet worden dat de meeste activiteiten niet experimenteel op hun effectiviteit zijn getest. Een
onderdeel van het schoolprogramma voor de 12-jarigen was gericht op ouders uitgaande van het idee dat als
ouders de juiste vaardigheden hebben en als er thuis een anti-rookbeleid is, jongeren minder gauw gaan roken
(Perry et al., 1993). Zij ontwikkelden een programma met de titel ‘Slick Tracy Home Team’ bestaande uit vier
boekjes met opdrachten voor thuis en een familie-avond op school. De basis van deze boekjes is een komische
strip gevolgd door twee of drie opdrachten die door de adolescent samen met de ouders uitgevoerd dient te
worden. Tevens bevat het boekje een hoofdstuk met tips voor ouders om met hun kind over roken te praten en
feitelijke informatie over roken. Iedere week moesten de jongeren een boekje doornemen met de thema’s ‘feiten
en mythes van middelengebruik’, ‘reclame uitingen en rolmodellen’, ‘vrienden en peer pressure’, ‘consequenties
van gebruik’ en ‘regels in het gezin’. Als de ouders niet mee wilden doen, werd aan de jongeren gevraagd
om met een andere volwassene de opdrachten te doen. De resultaten van deze goed opgezette studie zijn echter
nog niet gepubliceerd. Uit eerder onderzoek van Perry en collega’s bleek wel dat ouders het liefst aan preventie
deelnemen die thuis plaatsvindt (1987, 1988). In aansluiting hierop hebben een paar studies zich geconcentreerd
op ‘take-home drug prevention’. Een project op scholen voor 10 – 12-jarigen van Young, Kersten en
Werch (1996) bevatte vijf activiteiten voor de ouders: namelijk vragen beantwoorden over drugs (waaronder
tabak), praten over redenen om geen drugs te gebruiken, strategieën verzinnen om nee te zeggen tegen mogelijke
druk van leeftijdgenoten en een niet-rokencontract invullen. Gezinnen werden gestimuleerd om mee te
doen door het uitloven van prijzen variërend van uitstapjes naar ‘football games’ tot een verblijf voor twee
dagen in een pretpark. In het gerapporteerde onderzoek wordt geen melding gemaakt van procesevaluaties:
het is dus onbekend welk aspect nu precies tot het effect leidt. In de studie werd de experimentele groep vergeleken
met een controle groep op veranderingen in attitudes en intenties na afloop van het programma vier
weken later. Gegevens werden verkregen bij 1447 jongeren en 2306 ouders. Uit het onderzoek bleek dat er
slechts kleine effecten zichtbaar waren voor de verwachtingen over het eigen rookgedrag bij de adolescenten.
Jongeren die het programma hadden doorlopen, dachten zelf minder snel te beginnen met roken, dan jongeren
die het programma niet hadden doorlopen. Opvallend was dat de verschillen tussen de experimentele- en
controlegroep sterker waren bij de ouders: ouders die aan het programma deel hadden genomen dachten
vaker dat (a) hun kind de vaardigheden had om de druk om te gaan roken te weerstaan, (b) hun kind niet zou
experimenteren met roken, en (c) roken evidente nadelige consequenties heeft, dan ouders in de controle
groep. Met andere woorden, het programma had er wel toe bijgedragen dat ouders meer vertrouwen in zichzelf
en in hun kinderen hadden gekregen.
Oudercursussen
De interventie ‘Family in Action’ is een gestructureerd programma gericht op de jongeren in de overgang van
basisschool naar vervolgonderwijs (Pilgram, Abbey, Hendrickson & Lorenz, 1998). Jongeren en hun ouders
56
hoofdstuk 8/ Betrokkenheid van ouders bij primaire preventie