Zoals de ouders zingen, piepen de jongen - Stivoro

6.2. Opvoedingsgedrag
Een opvoedingsstijl is een constellatie van verschillende specifieke opvoedingsgedragingen. Er kan
onderscheid worden gemaakt tussen twee typen van vaardigheden. Het eerste type heeft te maken met de
ondersteuningsdimensie: het stimuleren en bekrachtigen van gewenst gedrag. Het tweede type van ouderlijke
vaardigheden valt onder de controledimensie en heeft tot doel om (door de ouders) ongewenst gedrag te voorkomen
of te verminderen.
Tot het eerste type van vaardigheden behoren ouderlijke betrokkenheid, een positief bekrachtigende
houding en interpersoonlijke probleemoplossing. Deze vaardigheden zijn kenmerken van een positief stimulerende
houding en zijn verantwoordelijk voor het ontwikkelen van adequaat constructief en sociaal gedrag
(Peeters, 1995). Met ouderlijke betrokkenheid wordt bedoeld dat de ouder op een adequate en positieve wijze
betrokken is bij zijn kind. Belangrijk is dat er voldoende tijd aan de adolescent gespendeerd wordt. Bij adolescenten
die juist proberen onder de vleugels van hun ouders weg te komen, is het vaak moeilijk gezamenlijke
activiteiten te ondernemen. Het opdoen van positieve ervaringen wordt bemoeilijkt omdat de ouders verstrikt
zijn in het bestraffen of intrekken van voordelen. Met ‘positieve bekrachtiging’ wordt bedoeld dat de ouders het
gewenste gedrag benoemen en prijzen. Bij ‘interpersoonlijke probleemoplossing’ gaat het om de vaardigheid
problemen rustig en systematisch te beschouwen en deze te bespreken met het kind.
De andere vaardigheden hebben betrekking op het verminderen van ongewenst gedrag en zijn gerelateerd
aan de controle dimensie. Het betreft de vaardigheid om jongeren te disciplineren en toezicht te houden
op het gedrag buitenshuis. Hoe belangrijk de drie vorige vaardigheden (betrokkenheid, positief bekrachtigende
houding en interpersoonlijke probleemoplossing) ook zijn, het zijn vooral deze twee die verantwoordelijk zijn
voor het bedwingen én voorkomen van problematisch gedrag (Patterson, 1982). Discipline is de vaardigheid
om (door ouders gezien) ongewenste gedragingen adequaat te sanctioneren. Het betreft het gebruik van straffen
vooral het op een juiste manier hanteren van milde straffen. Het geven van de juiste instructies over het
gewenste gedrag en het benadrukken van het ongewenste gedrag maken hier deel van uit. Tenslotte is toezicht
een belangrijk element van controle. Het betreft het in de gaten houden van de buitenshuisactiviteiten van het
kind - waar, wat, met wie en tot hoe laat brengt het kind zijn of haar vrije tijd door?
6.3. Kwaliteit van de ouder-kind relatie
Hoe ouders hun kind benaderen en opvoeden, hangt natuurlijk ook samen met de kwaliteit van de relatie.
In interacties met hun ouders ontwikkelen kinderen gedachtes en meningen over hoe zij hun relaties met
anderen kunnen onderhouden en hoe zij zichzelf kunnen zien (Bowlby, 1973). Ouders die een veilige hechte
relatie met hun kinderen hebben, geven hun tegelijkertijd de zekerheid dat ze het waard zijn om van te houden
en te verzorgen (Bowlby, 1973). Als die kinderen ouder worden, hebben zij meer zelf-vertrouwen (Bowlby,
1982). Veel studies geven aan dat er een sterk effect is van ouderlijke hechting op het sociaal en psychisch functioneren
van adolescenten (o.a. Armsden & Greenberg, 1987; Engels, Finkenauer, Meeus & Dekovi_, 1999).
Daarnaast heeft een verstoorde en slechte relatie van ouders met hun kinderen en vice versa een effect op de
ondersteuning die het kind van de ouder krijgt en de mate van controle en toezicht die het ervaart.
Zoals de ouders zingen, piepen de jongen
35