Tien Lessen In Leren.pdf - Transitiepraktijk

Tien lessen in leren
Variaties op de methode
Het maken van Learning Histories kan op verschillende manieren gebeuren.
De verschillen in de aanpak zitten in:
• de rol en positie van de procesbegeleider c.q. onderzoeker van de
leerervaringen (een buitenstaander die op aparte momenten leerervaringen
blootlegt of een projectdeelnemer met die taak);
• de duur en omvang van het leerproces;
• de manier van presenteren van de leerervaringen;
• de manier van vastleggen van de leerervaringen (betrokkenen zelf
meer aan zet of de onderzoeker);
• de manier waarop de reflectie is georganiseerd (experts of betrokkenen
die zelf verschillende brillen opzetten)
Hieronder vind je een paar voorbeelden.
Het Athena Instituut van de Vrije Universiteit heeft bijvoorbeeld voor
het onderzoeksprogramma Transforum onderzoekers laten deelnemen
in het projectteam gedurende de looptijd van het project. Projectmonitor
heette deze rol. Een projectmonitor had als doel leerervaringen
te verzamelen van het project en die eens in de zoveel tijd terug
te geven aan het projectteam en te bespreken. Maar de projectmonitor
had ook tot taak om de projectleider scherp te houden in zijn doelen
aangaande systeeminnovatie.
door vanuit verschillende theoretische invalshoeken naar de gebeurtenissen
te kijken. De theoretische invalshoeken en instrumenten waren:
1) netwerkanalyse en de Coherentiecirkel: geven interactiepatronen
in een netwerk weer; 2) de Innovatiespiraal: analyseert verschillende
fasen in een innovatieproces; 3) de Veranderdriehoek: maakt onderscheid
tussen verschillende typen netwerkers; i.e. veranderaars, ordebewaarders
en overlevers. 16 Hier waren de begeleiders ook onderdeel
van het netwerk zelf. De theoretische invalshoeken voor reflectie werden
aangedragen door de onderzoekers van Wageningen Universiteit.
Een Learning History kan in een document worden vastgelegd, maar
bijvoorbeeld ook audiovisueel of in de vorm van een strip. Audiovisuele
leergeschiedenissen zijn korte filmpjes waarin leerervaringen in beeld
en geluid worden weergegeven. In het Handboek Reflexieve Monitoring
in Actie staat uitgebreid omschreven hoe je dit kunt doen. 17 Ook
vind je in dit boek nog andere methoden om je leerproces te ondersteunen
en monitoring van systeeminnovatieprojecten vorm te geven.
Een mooi voorbeeld van leerervaringen in de vorm van een strip (graphic
novel) is het document ‘Thea in het land van sturing & verantwoording’
van Kennis in het Groot. 18 Het is te vinden op Internet en geeft in
een aantal getekende scènes de leerervaringen van een organisatieveranderingstraject
weer.
In Netwerken voor een Duurzame Veehouderij werd een andere aanpak
gevolgd als het gaat om reflectie. 15 Hier werden netwerken gevormd
rond initiatieven van ondernemers voor een duurzame veehouderij.
Om het proces in de netwerken te volgen werd op een gegeven
moment de leergeschiedenis geïntroduceerd. De leergeschiedenis
bestond uit een verhaal over relevante gebeurtenissen en een reflectie
daarop. De procesbegeleiders in elk van de netwerken verzamelden
de gebeurtenissen met de netwerkdeelnemers via de Tijdlijnmethode.
Het resultaat was een soort film met daarin de belangrijkste scènes. Die
scènes werden vervolgens door de begeleiders van reflectie voorzien
34
35