Ελληνική Οικολογική Εταιρεία - Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία - Ελληνική Βοτανική Εταιρεία5 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Οικολογίας - «Οικολογικές διεργασίες στο χώρο και το χρόνο»Πάτρα 7 - 10 Οκτωβρίου 2010Οικολογία επικονίασης του είδους Spiranthes spiralis L. Chevallier (Orchidaceae) στοκέντρο γεωγραφικής κατανομής τουΑλκμήνη Καρατζά * , Daniel Song, Θεοδώρα ΠετανίδουΤμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. E-mails: geom07006@geo.aegean.gr,danielssong@gmail.com, t.petanidou@aegean.grΤο Spiranthes spiralis (Orchidaceae), ένα είδος ορχιδέας με ευρεία παλαιαρκτική κατανομή,από τη Βόρειο Ευρώπη (Ιρλανδία, Αγγλία, Ολλανδία), έως τα Δυτικά Ιμαλάια, παρουσιάζει τηνπλέον όψιμη ανθοφορία μεταξύ όλων των αυτόχθονων ορχιδεών. Το ίδιο αφορά και στηΜεσόγειο, όπου το S. spiralis αποτελεί τη μοναδική ορχιδέα που ανθοφορεί το φθινόπωρο(Οκτώβριος – Νοέμβριος).Πρόσφατες έρευνες στη Βορειοδυτική Ευρώπη έχουν δείξει ότι το S. spiralis παρουσιάζεισημαντική μείωση πληθυσμών του, γεγονός που σχετίζεται και με την ελλιπή επικονίαση τουείδους. Γι’ αυτό και στόχος της παρούσας έρευνας υπήρξε η διερεύνηση της κατάστασης τουείδους στη Λέσβο, μιας περιοχής στο γεωγραφικό κέντρο κατανομής του είδους. Ειδικότεροιστόχοι της έρευνας υπήρξαν: 1) η αποτύπωση και χαρτογράφηση, με τη χρήση ΓεωγραφικώνΣυστημάτων Πληροφοριών, των πληθυσμών του νησιού, καθώς και των χαρακτηριστικών τουςκαι 2) η διερεύνηση της σημασίας της επικονίασης και των επικονιαστών για τους πληθυσμούςτης Λέσβου, σε συνάρτηση με το μέγεθος των πληθυσμών του φυτού.Καταγράφηκαν πάνω από 120 πληθυσμοί S. spiralis στη Λέσβο, το 69,1% των οποίωνβρίσκονται στον υπόροφο των ελαιώνων του νησιού. Το φυτό φέρει άνθη αυτο-ασύμβατα, ταοποία δέχονται επικονιαστικές υπηρεσίες από διάφορα είδη επικονιαστών (Apis mellifera,Bombus terrestris, Empis sp., κ.ά. Λεπιδόπτερα και άγριες μέλισσες), τα οποία επισκέπτονταιτα άνθη για νέκταρ. Ενδιαφέρον είναι ότι, μεταξύ τριών πληθυσμών που μελετήθηκαν, μόνονένας αποδείχθηκε να επικονιάζεται ελλιπώς.Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι, σε γενικές γραμμές, το είδος S. spiralis δεν αντιμετωπίζειιδιαίτερο πρόβλημα από άποψη υπηρεσιών επικονίασης στη Λέσβο. Το κυριότερό τουπρόβλημα εντοπίζεται στη διαχείριση των ελαιώνων για την ελαιοσυλλογή, που τελευταίαγίνεται με εκχέρσωση του υπορόφου με εντατικούς τρόπους και συμπίπτει με την περίοδοανθοφορίας του S. spiralis. Ως αποτέλεσμα, πολλοί πληθυσμοί καταστρέφονται συστηματικάπριν να περάσουν στην καρποφορία, είτε με ζιζανιοκτονία είτε με θέρισμα.155
Ελληνική Οικολογική Εταιρεία - Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία - Ελληνική Βοτανική Εταιρεία5 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Οικολογίας - «Οικολογικές διεργασίες στο χώρο και το χρόνο»Πάτρα 7 - 10 Οκτωβρίου 2010Αεροδρόμια και υγρότοποι στα νησιά της ΕλλάδαςΑφροδίτη Καρδαμάκη * , Δημήτρης Πουρσανίδης, Θάνος Γιαννακάκης, Καλούστ ΠαραγκαμιάνWWF Ελλάς. E-mails: a.kardamaki@gmail.com, dpoursanidis@gmail.com, t.giannakakis@wwf.gr,paragam@otenet.grΤα αεροδρόμια στην Ελλάδα άρχισαν να κατασκευάζονται από τη δεκαετία του 1930 καιαρκετά από αυτά κατασκευάστηκαν σε επίπεδες προσχωματικές υγροτοπικές εκτάσεις. Σταπλαίσια του προγράμματος του WWF Ελλάς για την απογραφή των νησιωτικών υγρότοπων τηςΕλλάδας εντοπίστηκαν 19 αεροδρόμια σε 15 νησιά, που έχουν κατασκευαστεί πάνω ή δίπλα σευγροτοπικές εκτάσεις. Σε 11 περιπτώσεις διαπιστώθηκε πλήρης ή μερική καταστροφή τωνυγρότοπων ενώ στις υπόλοιπες 8 περιπτώσεις τα αεροδρόμια είναι κατασκευασμένα σεαπόσταση μικρότερη του 1km, επηρεάζοντάς τους έμμεσα. Στην παρούσα εργασίαπαρουσιάζεται το μέγεθος των επιπτώσεων της κατασκευής αεροδρομίων στις υγροτοπικέςεκτάσεις των νησιών και σχολιάζονται οι επιπτώσεις από τη λειτουργία τους.156