1 1. GİRİŞ 1.1 Problem Gerçekçi sanatçılar, yeni oluşan ile yok olup ...

On’lar Grubu’nun sanatsal tutumu, yönü, serginin kapısına sağlı sollu asılan ve her biri
iki metre boyunda olan bir minyatür örneği ile El Gréco’nun (1541-1614) bir
düzenlemesinden alınmış bir figür simgelemektedir. Bu biçimde, On’lar Grubu’nun
yaklaşımında Doğu ve Batı sanatının bir bireşiminin arandığı, bu amaca yönelindiği
sorunsallaştırılmıştır. Bedri Rahmi bu yaklaşımı şu sözleriyle ile açıklamıştır:
“Şark, tezyini sanatların nasibini almamıştır. Fakat buna mukabil tezyini
sanatların her kolunda garbın resim şaheserleri ayarında iş çıkarmıştır.
Çinilerimiz, dokumacılığımız, yazılarımız, döğmeciliğimiz, oymacılığımız gibi
mimarimizin yüzünü güldüren tezyini sanatlarımızla ne kadar öğünsek
yerindedir…” (Erol 1984: 95).
Turan Erol gruba getirilen bazı eleştirileri,
“Gruba zaman zaman hoca tesiri altında kalmış olmaları sitemi
yapılmakta ise de (1) , bu tenkid çok yufka ve yersizdir. Lhote atölyesinde
çalışanların hocaları gibi, Léger atölyesinde çalışanların Léger gibi resim
yaptıklarına şahit olduk. Grubun en büyük şansı, her azasının kendi yağı ile
kavrulmuş olmasıdır. Yerli nakışlarımızdan faydalanmaya başlamamız hepimize
muhakkak ki müşterek unsur olacaktır. Bir kilime veya bir yazmaya benzemek
hiçbir zaman şu veya bu ressamın tesiri altında kalmak değildir. Bunlar
tamamıyla bir orta malı, miri malıdır. Mesele o cevheri bulmaktadır” (Erol,
1984: 96).
diyerek karşılamaktadır.
Grup, halı, kilim, heybe ve çorap gibi Anadolu Halk Sanatı’nın anonim işlerine
ve süslemeci motiflerine alıcı gözlerle bakmayı, atölye hocaları B. R. Eyüboğlu’ndan
öğrenmiştir. Gruba, Bedri Rahmi sadece yol göstermiştir. Bu gruptaki hiçbir genç
sanatçı, süsleme sanatlarına (2) tamamıyla yönelmemiştir. Eyüboğlu’nun yoluna, hiçbir
zaman tam anlamıyla sapmamışlardır. Anadolu Halk Sanatları’nın ürünlerine,
öykünmeci bir gözle yaklaşmanın olumlu bir yol olamayacağını daha başlangıçta
sezmiş ve anlamış gibi görünen grup içerisinde, Nedim Günsür de dahil olmak üzere,
grubun hiçbir üyesi bu yaklaşımı kolay ve kestirme yol olarak niteleyip,
(1) Grubun 1952 yılı Ocak ayında İstanbul’da açtığı bir sergide On’lar Grubu ile ilgili olarak Bahri Savcı
ile B. R. Eyüboğlu’nun, hoca tesiri ile ilgili yaptıkları bir konuşma. Bkz. Erol (1984)
(2) Burada süsleme sanatlarından kastedilen, elinden düşmeyen motifleri kilimde, yazmada, halk el
sanatlarında, örneğin kundura boyacılarının kutularının bezeklerinde bulabileceğimiz türden bir
yalınlaştırmaya götürmeye çalışandır. Bkz. Erol (1984)
24