c_kitap

C ve Sistem Programcıları Derneği - C Ders Notları - Necati Ergin
TÜR DÖNÜŞÜMLERİ
Bilgisayarların aritmetik işlemleri gerçekleştirmesinde bir takım kısıtlamalar söz
konusudur. Bilgisayarların aritmetik bir işlemi gerçekleştirmesi için genellikle işleme
sokulan terimlerin uzunluklarının aynı olması, yani bit sayılarının aynı olması ve bellekte
aynı formatta ifade edilmeleri gerekir. Örneğin işlemci 16 bit uzunluğunda iki tam sayıyı
doğrudan toplayabilir ama 16 bit uzunluğunda bir tam sayı ile 32 bit uzunluğundaki bir
gerçek sayıyı doğrudan toplayamaz.
C programlama dili, değişik türlerin aynı ifade içinde bulunmalarına izin verir. Yani tek bir
ifadede bir tamsayı türünden değişken, float türden bir değişmez ya da char türden bir
değişken birlikte yer alabilir. Bu durumda C derleyicisi, bunları herhangi bir işleme
sokmadan önce, bilgisayar donanımının ifadeyi değerlendirebilmesi için uygun tür
dönüşümlerini yapar.
Örneğin 16 bitlik int türden bir değerle 64 bitlik double türden bir değer toplandığında,
önce 16 bitlik int türden değer, 64 bit uzunluğunda double türden bir değer olarak ifade
edilir, daha sonra toplama işlemi gerçekleştirilir. Yine 16 bitlik bir int türden bir değerle
64 bitlik bir double türden bir değer çarpıldığında derleyici, önce int türden değeri 64
bitlik double türden bir değere dönüştürür. Bu tür dönüşümü daha karmaşıktır, çünkü int
ve double türden değerler bellekte farklı biçimlerde tutulur.
Bu tür dönüşümler, programcının bir kod yazmasına gerek duyulmaksızın otomatik olarak
gerçekleştirilir. Böyle dönüşümlere, otomatik tür dönüşümleri (implicit type conversions)
diyeceğiz. Diğer taraftan C dili, programcıya herhangi bir ifadeyi, bir işleç kullanarak
başka bir türden ele alma olanağı da verir. Programcı tarafından yapılan böyle tür
dönüşümlerine bilinçli tür dönüşümleri (explicit type conversions/type casts) diyeceğiz.
Önce otomatik tür dönüşümlerini inceleyelim. Otomatik tür dönüşümleri ne yazık ki
karmaşık yapıdadır ve iyi öğrenilmemesi durumunda programlarda hatalar kaçınılmazdır.
C'de 11 ayrı doğal veri türü olduğunu biliyorsunuz. Herhangi bir hataya neden olmamak
için bunların her türlü ikili bileşimi için nasıl bir otomatik tür dönüşümü yapılacağını çok
iyi bilmek gerekir.
Hangi Durumlarda Tür Dönüşümü Yapılır
Aşağıda belirtilen dört durumda mutlaka otomatik bir tür dönüşümü yapılır:
1. Aritmetik ya da mantıksal bir ifadenin terimleri aynı türden değilse:
Böyle yapılan tür dönüşümlerine işlem öncesi tür dönüşümleri diyeceğiz.
2. Atama işleci kullanıldığında atama işlecinin sağ tarafındaki ifadenin türü ile sol
tarafındaki ifadenin türü aynı değilse:
double toplam;
long sayi1, sayi2;
/***/
toplam = sayi1 + sayi2;
Bu durumda yapılan tür dönüşümlerine atama tür dönüşümleri diyeceğiz.
3. Bir işlev çağrısında işleve gönderilen bir argümanın türü ile işlevin ilgili parametre
değişkeninin türü aynı değilse:
double sqrt (double val);
void func()
{
int number;
double result = sqrt(number);
/***/
}
127/529