c_kitap

C ve Sistem Programcıları Derneği - C Ders Notları - Necati Ergin
Onaltılık ve Sekizlik Sayı Sistemleri
Onaltılık sayı sisteminde (hexadecimal system) sayılar daha yoğun olarak kodlanıp
kullanabilir.Onaltılık sayı sisteminde 16 simge bulunur.
İlk 10 simge onluk sistemde kullanılanlarla aynıdır:
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
Daha sonraki simgeler için alfabenin ilk 6 harfi kullanılır:
A = 10, B = 11, C = 12, D = 13, E = 14, F = 15
Onaltılık sayı sisteminde yazılmış bir sayıyı onluk sistemde ifade etmek için, en sağdan
başlanarak basamak değerleri onaltının artan üsleriyle çarpılır:
01AF = (15 * 1) + (10 * 16) + (1 * 256) + (0 * 4096) = 431
Onluk sayı sisteminde yazılmış bir sayıyı, onaltılık sayı sisteminde ifade etmek için onluk
sayı sisteminden ikilik sayı sistemine yapılan dönüşüme benzer yöntem kullanılabilir. Sayı
sürekli 16'ya bölünerek, kalanlar soldan sağa doğru yazılır.
Uygulamalarda onaltılık sayı sisteminin getirdiği önemli bir fayda vardır: Onaltılık sayı
sistemi ile ikilik sayı sistemi arasındaki dönüşümler kolay bir biçimde yapılabilir:
Onaltılık sayı sistemindeki her bir basamak ikilik sayı sisteminde 4 bitlik (1 Nibble) alanda
ifade edilebilir:
0000 0 1000 8
0001 1 1001 9
0010 2 1010 A
0011 3 1011 B
0100 4 1100 C
0101 5 1101 D
0110 6 1110 E
0111 7 1111 F
Örnek olarak, 2ADF sayısını ikilik sayı sisteminde ifade edilmek istensin:
2 = 0010
A = 1010
D = 1101
F = 1111
Bu durumda
2ADF = 0010 1010 1101 1111
İkilik sayı sisteminden onaltılık sayı sistemine de benzer şekilde dönüşüm yapılabilir:
Önce bitler sağdan başlayarak dörder dörder ayrılır. En son dört bit eksik kalırsa sıfır ile
tamamlanır. Sonra her bir dörtlük grup için doğrudan onaltılık sayı sistemindeki karşılığı
yazılır:
1010 1110 1011 0001 = AEB1
0010 1101 0011 1110 = 2D3E
Onaltılık sayı sisteminde yazılmış işaretli bir sayının pozitif mi negatif mi olduğunu
anlamak için sayının en soldaki basamağına bakmak yeterlidir. Bu basamak [8 - F]
aralığında ise sayı negatiftir.
19/529