c_kitap

C ve Sistem Programcıları Derneği - C Ders Notları - Necati Ergin
BİR C PROGRAMI OLUŞTURMAK
C dilinde yazılan bir programın çalıştırılabilir hale getirilebilmesi için, çoğunlukla aşağıdaki
süreçlerden geçilir:
1. Kaynak dosyanın oluşturulması
Kaynak dosya, metin düzenleyici bir programda (text editörü) yazılır. Kaynak dosya bir
metin dosyasıdır. C dilinin kurallarına göre yazılan dosyaların uzantısı, geleneksel olarak
".c" seçilir.
2. Kaynak dosyanın derleyici program (compiler) tarafından derlenmesi:
Bir programlama dilinde yazılmış programı başka bir programlama diline çeviren
programlara "çevirici" (translator) denir. Dönüştürülmek istenen programın yazıldığı dile
"kaynak dil" (source language), dönüşümün yapıldığı dile ise "hedef dil" (target language)
denir. Hedef dil, makine dili ya da simgesel makine dili ise, böyle çevirici programlara
"derleyici" (compiler) denir.
Derleyici program kaynak dosyayı alır, çeviri işleminde eğer başarılı olursa bu kaynak
dosyadan bir "amaç dosya" (object file) üretir.
Derleyici programın derleme işlemini yapma sürecine "derleme zamanı " (compile time)
denir. Derleme işlemi başarısızlık ile de sonuçlanabilir.
Bir derleyici program, kaynak metni makine diline çevirme çabasında, kaynak metnin C
dilinin sözdizim kurallarına uygunluğunu da denetler.
Kaynak metinde dilin kurallarının çiğnendiği durumlarda, derleyici program bu durumu
bildiren bir ileti (diagnostic message) vermek zorundadır. Derleyici programın verdiği
ileti:
i) Bir "hata iletisi" (error message) olabilir. Bu durumda, derleyici programlar çoğunlukla
amaç dosya üretmeyi reddeder.
ii) Bir uyarı iletisi olabilir (warning message). Bu durumda, derleyici programlar
çoğunlukla amaç dosyayı üretir.
C standartlarına göre derleyici programlar, dilin kurallarının çiğnenmesi durumlarının
dışında da, programcıyı mantıksal hatalara karşı korumak amacıyla, istedikleri kadar
uyarı iletisi üretebilir.
Unix/Linux sistemlerinde oluşturulan amaç dosyaların uzantısı ".o" dur. DOS ve Windows
sistemlerinde amaç dosyalar ".obj" uzantısını alır.
Derleyici programlar, genellikle basit bir arayüz ile işletim sisteminin komut satırından
çalıştırılacak biçimde yazılır. Arayüzün basit tutulmasının nedeni başka bir program
tarafından kolay kullanabilmesini sağlamak içindir. Örneğin, Microsoft firmasının C/C++
derleyicisi aslında "cl.exe" isimli bir programdır. UNIX sistemlerindeki GNU'nun gcc
derleyicisi ise aslında gcc.exe isimli bir programdır.
Derleyici programları daha kolay yönetmek için, IDE (integrated development
environment) denilen geliştirme ortamları kullanılabilir. IDE derleyici demek değil,
derleyiciyi çalıştıran ve program yazmayı kolaylaştıran geliştirme ortamlarıdır. Örneğin
MinGW ve DevC++ derleyici değil, IDE programlarıdır. Bu programlar gcc derleyicisini
kullanmaktadır.
3. Daha önce elde edilmiş amaç dosyalar "bağlayıcı" (linker) program tarafından
birleştirilerek çalıştırılabilir bir dosya elde edilir. UNIX sistemlerinde genellikle
çalıştırılabilir dosyanın uzantısı olmaz. Windows sistemlerinde çalıştırılabilir dosyaların
uzantısı ".exe" olarak seçilir.
31/529