c_kitap

C ve Sistem Programcıları Derneği - C Ders Notları - Necati Ergin
"Prosedürel programlama" ile "yapısal programlama" çoğu zaman aynı anlamda kullanılır.
Yapısal programlama bir programlama tekniğidir. Bugün artık hemen hemen bütün
programlama dilleri yapısal programlamayı az çok destekleyecek şekilde
tasarlanmaktadır. Yapısal programlama fikri 1960'lı yıllarda geliştirilmiştir. Yapısal
programlama tekniği dört ana ilke üzerine kuruludur:
1. Böl ve üstesinden gel (divide and conquer)
Tek bir bütün olarak yazılması zor olan programlar, daha küçük ve üstesinden daha kolay
gelinebilecek parçalara bölünürler. Yani program, bölünebilecek küçük parçalarına ayrılır
(functional decomposition). Bu parçalar alt program, işlev, prosedür, vs. olarak
isimlendirilir. Alt programlamanın sağladığı faydalar daha önce açıklanmıştı.
2. Veri gizleme (Data hiding)
Yapısal programlama tekniğinde, programın diğer parçalarından ulaşılamayan, yalnızca
belli bir bilinirlik alanı olan, yani kodun yalnızca belli bir kısmında kullanılacak değişkenler
tanımlanabilir. Bu tür değişkenler genel olarak "yerel değişkenler" (local variables) olarak
isimlendirilirler. Değişkenlerin bilinirlik alanlarının kısıtlanabilmesi hata yapma riskini
azalttığı gibi, programların daha kolay değiştirilebilmesini, program parçalarının başka
programlarda tekrar kullanabilmesini de sağlar. Alt programların, daha geniş şekliyle
modüllerin, bir işi nasıl yaptığı bilgisi, o alt programın ya da modülün kullanıcısından
gizlenir. Kullanıcı (client) için alt programın ya da modülün işi nasıl yaptığı değil, ne iş
yaptığı önemlidir.
3. Tek giriş ve tek çıkış (single entry single exit)
Yapısal programlama tekniğini destekleyen dillerde her bir altprogram parçasına girmek
için tek bir giriş ve tek bir çıkış mekanizması vardır. Bu araç programın yukarıdan aşağı
olarak akışı ile uyum halindedir. Program parçalarına ancak tek bir noktadan girilebilir.
4. Döngüler, diğer kontrol yapıları
Yapısal programlama tekniğinde döngüler ve diğer kontrol deyimleri sıklıkla kullanılır.
Artık kullanımda olan hemen hemen bütün programlama dilleri az ya da çok yapısal
programlama tekniğini destekler.
Nesneye yönelimli programlama
Nesneye yönelimlilik (object orientation) de bir programlama tekniğidir.
Yapısal programlama tekniği 1960lı yıllarda gündeme gelmişken, nesneye yönelimli
programlama tekniği 1980'li yıllarda yaygınlaşmıştır.
Bu teknik, kaynak kodların çok büyümesi sonucunda ortaya çıkan gereksinim yüzünden
geliştirilmiştir. C dilinin tasarlandığı yıllarda, akla gelebilecek en büyük programların bile
kaynak kodları ancak birkaç bin satırdı. Bilgisayar donanımındaki gelişmeler, kullanıcıların
bilgisayar programlarından beklentilerinin artması ve grafik arayüzünün etkin olarak
kullanılmasıyla, bilgisayar programlarının boyutu çok büyüdü. Kullanımda olan birçok
programın büyüklüğü yüzbin satırlarla hatta milyon satırlarla ölçülmektedir.
Nesneye yönelmiş programlama tekniği, herşeyden önce büyük programların daha iyi
yazılması için tasarlanmış bir tekniktir. C dilinin yaratıldığı yıllarda böyle bir tekniğin
ortaya çıkması söz konusu değildi, çünkü programlar bugünkü ölçülere göre zaten çok
küçüktü.
Nesneye yönelmiş programlama tekniğinde, programa ilişkin veri ile bu veriyi işleyen
kod, nesne isimli bir birim altında birleştirilir. Yani bu tekniğin yapı taşları nesnelerdir. Bu
tekniğin prosedürel programlamada en önemli farkı, programcının programlama dilinin
düzleminde değil de doğrudan problemin kendi düzleminde düşünmesi, programı
kurgulamasıdır. Bu da gerçek hayata ilişkin bir problemin yazılımda çok daha iyi
modellenmesini sağlar.
Nesne yönelimli programlama tekniğinin yaygın olarak kullanılmaya başlanmasıyla birlikte
birçok programlama dilinin bünyesine bu tekniğin uygulanmasını kolaylaştırıcı araçlar
eklenerek, yeni sürümleri oluşturulmuştur. Örneğin C++ dili, C diline nesne yönelimli
programlama tekniğini uygulayabilmek için bazı eklemelerin yapılmasıyla geliştirilmiştir.
9/529