c_kitap

C ve Sistem Programcıları Derneği - C Ders Notları - Necati Ergin
Bir göstericinin tür uzunluğu neyi gösterdiğinden bağımsız olarak, belirli olduğundan
yukarıdaki bildirimde derleyicinin struct Node türünün sizeof değerini saptamasına engel
bir durum yoktur.
Bu tür yapılar özellikle bağlı liste ve ağaç yapılarını (algoritmalarını) gerçekleştirmek
amacıyla kullanılabilir.
Bağlı Liste Nedir
Bağlı listenin ne olduğunu anlayabilmek için önce "dizi" veri yapısını hatırlayın.
Aynı türden nesnelerin bellekte tutulmak istendiğini düşünün. Bu nesneler bellekte
birbirini izleyecek biçimde yani aralarında hiçbir boşluk olmayacak biçimde tutulabilir. C
dilinin dizi aracında da dizinin elemanlarının bellekte bu şekilde tutulduğunu biliyorsunuz.
Ancak nesneleri bellekte bitişik olarak yerleştirmek her zaman istene bir durum değildir.
Bellekte nesnelerin bitişik yerleştirilmesi drumunda, nesnelerden herhangi birine ulaşım
değişmez zamanda yapılabilir. Yani dizinin ya da dinamik dizinin herhangi bir elemanına
ulaşma maliyeti, dizide tutuklan eleman sıyısı ile doğru orantılı değildir. Dizide 100
eleman da olsa dizide 1000 eleman da olsa herhangi bir elemana ulaşım maliyeti
değişmez bir zaman olur. Neden? Zira dizinin elemanına aslında bir adres işlemiyle ulaşılır
değil mi? Örneğin pd bir dizinin başlangıç adresini tutan bir gösterici ise
pd[n] gibi bir işlem
*(pd + n)
işlemine karşılık gelir. Bu işlemin de maliyetinin değişmez olduğu açıktır.
Bellekte elemanları ardışıl olarak bulunmayan listelere bağlı liste denir. Bağlı listelerde
her eleman kendinden sonraki elemanın nerede olduğu bilgisini de tutar. İlk elemanın
yeri ise ayrı bir göstericide tutulur. Böylece, bağlı listenin ilk elemanının adresi ile, bağlı
listenin tüm elemanlarına ulaşılabilir. Bağlı liste dizisinin her elemanı bir yapı nesnesidir.
Bu yapı nesnesinin bazı üyeleri bağlı liste elemanlarının değerlerini veya taşıyacakları
diğer bilgileri tutarken, bir üyesi ise kendinden sonraki bağlı liste elemanı olan yapı
nesnesinin adres bilgisini tutar. Bu şekilde elde edilen bir elemana "düğüm" ("node")
denir. Örnek:
struct Node {
int val;
struct Node *next;
};
Amacımız int türden değerleri bellekte bir liste şeklinde tutmak olsun. Yukarıda struct
Node isimli bir yapının bildirimini görüyorsunuz. Tutulacak int türden değerler yapımızın
val isimli elemanının değeri olarak bellekte yer alacak. Yapının yine struct Node türünden
olan gösterici elemanı ise kendisinden bir sonra gelen yapı nesnesinin adresini tutacak.
Böylece bir struct Node nesnesinin adresi elimizdeyken, bu nesnenin içinde tutulan int
türden veriye ulaşabileceğimiz gibi, nesnenin içinde yer alan next göstericisi yardımıyla
da bir sonraki elemana ulaşabiliriz.
Bağlı Listelerle Dizilerin Karşılaştırılması
Bir dizinin herhangi bir elemanına değişmez bir zamanda erişilebilir. Zira bir elemana
ulaşma bir adres bilgisine bir tamsayının toplanmasıyla olur. Oysa bağlı listelerde bir
elemana erişebilmek için, bağlı listede ondan önce yer alan bütün elemanları dolaşmak
gerekir. Bu durumda bir elemana ulaşmanın ortalama maliyeti ortadaki elemana
ulaşmanın maliyetidir. Bu da bağlı listedeki eleman sayısının artmasıyla bir elemana
ulaşma maliyetinin doğrusal biçimde artacağı anlamına gelir.
Dizilerde araya eleman ekleme ya da eleman silme işlemleri için blok kaydırması yapmak
gerekir. Oysa bağlı listelerde bu işlemler çok kolay yapılabilir.
385