c_kitap

C ve Sistem Programcıları Derneği - C Ders Notları - Necati Ergin
Bir projeyi oluşturan farklı kaynak dosyalar birbirinden bağımsız olarak derlendikten
sonra, hepsi birlikte bağlayıcı (linker) ile birleştirilerek tek bir çalıştırılabilir dosyayı
oluştururlar.
Büyük Projelerin Modüllere Ayrılmasının Faydaları
Eğer bütün modüller tek bir kaynak kod içinde birleştirilirse en ufak bir değişiklikte tüm
proje tekrar derlenmek zorundadır. Oysa modüllere ayrılmış projelerde, yalnız değişikliğin
yapıldığı modülün derlenmesi yeterlidir. Çünkü diğer modüller zaten derlenmiştir ve onlar
yalnızca bağlama aşamasında işlem görürler. Programları modüller halinde yazmanın bir
diğer avantajı da grup çalışması yaparken ortaya çıkar. Bu durumda projelerin bağımsız
parçaları (modülleri) ayrı kişiler tarafından hazırlanabilir.
Diğer taraftan modüller de işlevler gibi yeniden kullanılabilen yapılardır. Bir modül birden
fazla projede kullanılabilir.
Bağlantı Kavramı
Projeyi oluşturan kaynak dosyaların birinde tanımlanan bir isme, projeyi oluşturan başka
bir kaynak dosya içinde ulaşılabilir mi? Bu kaynak dosyalar en sonunda tek bir çalışır
dosyayı oluşturacaklarına göre, bazı durumlarda bir modülde tanımlanan bir nesneye
başka bir modülde ulaşmak istenmesi son derece doğaldır.
Bir modülde tanımlanmış bir değişkenin başka bir modülde kullanılıp kullanılmayacağını
gösteren özelliğe o nesnenin bağlantı özelliği (linkage) denir. Bağlantı özelliği bilinirlik
alanından farklıdır. Bilinirlik alanı derleyiciyi ilgilendiren yani derleme zamanına ilişkin bir
kavramdır. Bir nesne bilinirlik alanı dışında kullanılırsa derleme zamanında hata oluşur.
Ancak bağlantı, bağlayıcı programı ilgilendiren yani bağlama zamanına ilişkin bir
kavramdır. Bir nesne, bağlantısının olmadığı bir modülde kullanılırsa bağlama zamanında
hata oluşur.
C standartlarına göre nesneler bağlantı özellikleri açısından 3 ana gruba ayrılır.
1. Dış bağlantıya sahip nesneler (external linkage)
Eğer bir nesne tanımlandıktan sonra, bu nesneye hem kendi modülünün içinde her yerde
hem de diğer modüllerde ulaşım mümkünse "nesnenin dış bağlantısı vardır" denir.
2. İç bağlantıya sahip nesneler (internal linkage)
Eğer bir nesne tanımlandıktan sonra bu nesneye kendi modülünün içinde her yerde
ulaşılabiliyorsa, ancak projeyi oluşturan diğer modüllerde bu nesneye ulaşılamıyorsa,
"nesnenin iç bağlantısı vardır" denir.
3. Bağlantısız Nesneler (no linkage)
Kendi modülünde ancak belirli bir blok içinde bilinen nesnelerdir.
Bir işlevin parametre değişkenleri ve bir işlev içinde tanımlanan yerel nesneler bağlantısız
nesnelerdir. Bu nesnelere projeyi oluşturan diğer modüllerde ulaşmak mümkün değildir.
Global değişkenler normal olarak dış bağlantıya sahiptir. Yani bir global değişkene başka
bir modül içinde ulaşılabilir. Peki projeye ait bir kaynak dosya içinde global bir değişken
tanımlandığı zaman başka bir kaynak dosya içinde bu değişken nasıl kullanılabilir?
347