c_kitap

C ve Sistem Programcıları Derneği - C Ders Notları - Necati Ergin
Yukarıdaki kod parçasında printf işlevi çağrısıyla
x % y / 2 + 7 -x++ * y
ifadesinin değeri ekrana yazdırılır. Yazdırılan değer nedir? İfade içindeki işleçler öncelik
sıralarına göre değer üretir, üretilen değerler, diğer işleçlerin terimi olur. En son kalan
değer ise ifadenin değeri, yani ekrana yazdırılan değer olur.
Her programlama dilinde işleçlerin birbirlerine göre önceliği söz konusudur. Eğer öncelik
kavramı söz konusu olmasaydı, işleçlerin neden olacağı işlemlerin sonuçları makineden
makineye, derleyiciden derleyiciye farklı olurdu.
C'de toplam 45 işleç vardır. Bu işleçler 15 ayrı öncelik seviyesinde yer alır.
C dilinin işleç öncelik tablosu bölüm sonunda verilmiştir.
Bir öncelik seviyesinde eğer birden fazla işleç varsa, bu işleçlerin aynı ifade içinde yer
alması durumunda, işleçlerin soldan sağa mı sağdan sola mı öncelikle ele alınacağı da
tanımlanmalıdır. Buna, öncelik yönü (associativity) denir. Ekteki tablonun 4. sütunu ilgili
öncelik seviyesine ilişkin öncelik yönünü belirtiyor. Tablodan da görüldüğü gibi her öncelik
seviyesi soldan sağa öncelikli değildir. 2, 13 ve 14. öncelik seviyelerinin sağdan sola
öncelik yönüne sahip olduğunu (right associative) görüyorsunuz. Diğer bütün öncelik
seviyeleri soldan sağa öncelik seviyesine (left associative) sahiptir.
Bir simge, birden fazla işleç olarak kullanılabilir. Örneğin, ekteki tabloyu incelediğinizde
'*' simgesinin hem çarpma işleci hem de bir gösterici işleci olan içerik alma işleci olarak
kullanıldığını göreceksiniz. Yine '&' (ampersand) simgesi hem bitsel ve işleci hem de
göstericilere ilişkin adres işleci olarak kullanılır.
İşleçlerin Yan Etkileri
C dilinde işleçlerin ana işlevleri, bir değer üretmeleridir. Ancak bazı işleçler, terimi olan
nesnelerin değerlerini değiştirir. Yani bu nesnelerin bellekteki yerlerine yeni bir değer
yazılmasına neden olurlar. Bir işlecin, terimi olan nesnenin değerini değiştirmesine işlecin
yan etkisi (side effect) denir. Yan etki, bellekte yapılan değer değişikliği olarak tanımlanır.
Örneğin atama işlecinin, ++ ve -- işleçlerinin yan etkisi vardır. Bu işleçler, terimleri olan
nesnelerin bellekteki değerlerini değiştirebilir.
İşleçler Üzerindeki Kısıtlamalar
Programlama dilinin kurallarına göre, bazı işleçlerin kullanımlarıyla ilgili birtakım
kısıtlamalar söz konusu olabilir. Örneğin ++ işlecinin kullanımında, işlecin teriminin nesne
gösteren bir ifade olması gibi bir kısıtlama söz konusudur. Eğer terim olan ifade bir nesne
göstermiyorsa, yani sol taraf değeri değilse, derleme zamanında hata oluşur.
Kısıtlama, işlecin terim ya da terimlerinin türleriyle de ilgili olabilir. Örneğin kalan (%)
işlecinin terimlerinin bir tamsayı türünden olması gerekir. Kalan işlecinin terimleri gerçek
sayı türlerinden olamaz. Terimin gerçek sayı türlerinden birinden olması geçersizdir.
İşleçlerin Yaptıkları İşlere Göre Sınıflandırılması
Aşağıda işleçler yaptıkları işlere göre sınıflanıyor:
Aritmetik işleçler (arithmetic operators)
Bu işleçler aritmetik bazı işlemlerin yapılmasına neden olur. Toplama, çıkarma, çarpma,
artırma, eksiltme işleçleri ile işaret işleçleri, aritmetik işleçlerdir.
Karşılaştırma işleçleri (relational operators)
Bu işleçlere ilişkisel işleçler de denir.
Bu işleçler bir karşılaştırma işlemi yapılmasını sağlar. Büyüktür, büyük ya da eşittir,
küçüktür, küçük ya da eşittir, eşittir, eşit değildir işleçleri karşılaştırma işleçleridir.
Mantıksal işleçler (logical operators)
75/529