turan-dursun-kulleteyn

38
"Müzâkere". Ortak bir konu: "Kaza ve kader". Seydo yönetiyordu
tartışmayı:
Şehmus'a sözverdi:
- "Kaza", "hüküm"dür. "Kader" dc takdir etmektir. Tann, neyin
nasd olacağına hükmeder ve yine neyin nasıl olacağını takdir eder.
"kaza" ve "kader" budur.
Abdurrahman'a söz verildi:
- "kaza", "kazıyye"den gelir. "Kazıyye", bir şeyi hükme
bağlamaktır. "Kaza", Tanrı'nm, bir konudaki hükmünü gerçekleştirmesidir.
" Kader" de, neyin ne olacağının kararlaştmlmasıdır.
Başkalarına da söz verildi. Söz verilenler arasında Türko da yer
aldı:
- "Kaza", "kader"den sonradır. "Kader", neyin ne olacağının
önceden. Tanrı katında, Tann'nın zaman öncesi bilgisiyle
belirlenmesi, "kaza" da, zamanı gelince gerçekleştirilmesidir. Herşeyi
yapan, belirleyen, "ehl-i sunnct"e göre, yalnızca Tanrı'dır. Evreni de,
insanları da, insanların işlerini de yaratan Tanrı'dır. Mutezile
mezhebine göreyse; insan, kendi işinin yaratıcısıdır...
Türko'nün okuyup ezberlediklerinden aktararak anlattıkları, öteki
fakilerin hayranlıklannı -toplamıştı. Ne var ki, kendi anlattıklanyla
kendini doyuramamıştı. Hep takılırdı bu konuya. "Kader" ve "kaza"
üzerinde derin derin düşünürdü: "Bu dünyayı Tanrı yaratmışsa
kötülükleri neden yaratmış 'İmtihan için' olduğu söyleniyor. İmtihan
olmasaydı olmaz mıydı Herşey ve herkes tam Tanrı'nm istediği gibi
iyi olsaydı, öyle yaratılsaydı, imtihana gerek kalır mıydı Herşeyi
yapan, eden Tann'ysa insan neden suçlu, günahlı saydıyor Kader ve
kaza karşısında, insanın 'iradesi' ne işe yarıyor Sonuçta yine Tanrı'mn
dediği olduğuna göre, insanın herhangi bir yolu, herhangi bir davra uş
biçimini seçmesinin ne önemi kalıyor İnsanları cehennemde, ate.te
yakmak, kader ve kazanın sahibi kendisi olduğu halde böyle bir cezayı
255