PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Bu şekilde: A ile gösterilen suyun bulunduğu bir kap ve B ile gösterilen
bir pompa vardır. Pompada v ve v' ile gösterilen iki yerde kapak
vardır, v kapağının bulunduğu delik ile bağlantılı, sisteme sert bir boru
konmuştur (ab borusu). Bu boru rijit (sert) olup, ucunda dar bir
b deliği vardır. B pompası A su deposundan su ile doldurulur, sıkıldığı
zaman su v' kapağından geçerek ab borusuna girer ve b deliğinden
dışarı atılır, burada pompa sol ventrikül gibi rol oynamaktadır.
Pompanın sıkılması kalpteki "sistol" dür. gevşetilmesi de "diastol"
dür. Pompayı sıkan elin sarfettiği enerji sistem içindeki suya geçer
ve tüp içinde bir basınç husule gelir. Bu basınç "manometre" denilen
basınç ölçen aletlerle ölçülür. Muhtelif tip manometreler vardır. Genellikle
civalı manometreler kullanılır. Su manometreleri de vardır.
Basıncı az olan yerlerdeki ölçmeler su manometreleri ile yapılır. Örneğin
venöz basınç genellikle su manometreleri ile ölçülür. Bu resimde
gösterilen sistem içindeki basınç civalı manometre ile ölçülmektedir.
Resimde görüldüğü gibi ab borusuna s şeklinde kıvrık bir boru
takılmıştır, bunun ucu u şeklindedir ve içine basınç ölçmek için mn
arasında civa doldurulmuştur, n seviyesinden evvelki kısma ve p borusuna
su doldurulmuştur ve bu su ab borusu içindeki su ile beraber
hareket eder, onunla temastadır, s şeklindeki borunun d kolu hava ile
temastadır ve havaya açıktır. B pompası sıkıldığı zaman (kalb ventrikulusu
sistol yaptığı zamana benzer) sistem içinde artan basınç civayı
u tüpünün proksimal tarafında düşürür ve bu düşüş n' noktasında durur,
buna karşın civa distal tarafta yükselir ve m' noktasında durur.
ile m' arasındaki fark 120 mmHg dir. Bu da sistoldeki veya B
pompasının sıkıldığı zamanki basıncı gösterir. Kalbde buna "sistolik
basınç" denir. Pompa gevşetildiği, ya da kalbde sistol durduğu anda
basınç derhal "o" a düşer (şekilde bu mn seviyesidir). Bunun neticesi
sistolde en yüksek seviyeye varan hız, diastolde basıncın düşmesi ile
derhal durur. Bunlar b noktasındaki su atımının kesintili olmasına
neden olur. b noktasındaki açıklığın genişliği ne olursa olsun, a noktasına
uygulanan enerji aynı zamanda aynı miktar suyun atılmasına
sebep olur. b noktasından atılan sıvı kalbdeki atım hacmi (stroke volume)ne
uyar. Bu tecrübedeki ab rijid tüpü çıkarılıp yerine elastik
tüp konursa neticeler çok başka olur: Sistemin içi yine su ile doludur,
atım hacmi tüp içinde zorlanırsa artan basınç elastik tüpü gerer ve
genişletir. Bunun neticesi atım hacmi için muayyen bir boşluk husule
gelir ve sistolde b noktasından ancak atım hacminin bir miktarı dışarı
atılır. Böylece örneğin sistolik basınç 120 mmHg. ye yükselir. Pompa
diastole geçtiği zaman gerilmiş olan elastik duvar eski haline gelir ve
57