PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

istirahat halindeki bir insanda bu 60 ml. dir. Sağ ve sol ventrikülden
bir dakikada atılan kan miktarına kalb atımı (cardiac output) ya da
dakika atımı (minute volume) denir. Bu miktar ortalama bir yetişkinde
istirahat halinde 5 İt kadardır. Fazla aktivite, kan dolaşımının artmasını,
bu da kalb atımının fazlalaşmasını mucip olur. Kalb atımının
belli bir miktarın altına düşmesi, hücrelerin beslenmesini bozar ve hayatı
tehlikeye sokar. Şok hallerinde, enfarktüsde, kalb yetmezliklerinde
kalb atımı azalır. Kalb atımı üzerine direkt olarak en çok diastolde
ventrikül içine gelen kan, yani venöz dolaşım tesir eder.
ARTERİOLLER VE PERİFERİK REZİSTANS (periferik direnç)
Arteriyel basınç, aortaya geçen kan hacmi (kalb atımı) ile bu kanın
damarlardan geçerken uğradığı direnç ile oluşur. Büyük arterlerde
direnç hafiftir ve bu arterlerde kan basıncı düşmesi az olur.
Hayvanın iriliği ile kan basıncı arasında bir münasebet yoktur.
Küçük bir köpekteki kan basıncı insandakinden yüksektir. Kan arteriollerde
dolaşırken büyük bir direnç ile karşılaşır ve kan basıncında
50-60 mm Hg gibi büyük bir basınç kaybı olur. Arteriollerin direncine
"periferik direnç" denir. Arteriollerdeki direnç, bunların daralıp
(konstriksiyon), genişlemesi (dilatasyon) ile çoğalır ve azalır. Arteriollerin
daralıp genişlemesini bunların duvarındaki sirküler kas iplikleri
sağlar. Bu suretle arterioller arteriyel sistemden gelen akımı kontrol
ederler. Bunun kan başmandaki değişikliklerde büyük rolü vardır.
Aynı zamanda arterioller kapillerlerin kan ihtiyacını da büyük ölçüde
düzenlerler.
KAPİLLER KAN BASINCI
Akım hızı ile basınç direkt olarak değişiklik gösterir. Kapillerlerde
son derece ağır bir akım vardır, bundan dolayı kapillerlerde kan
basıncı çok düşüktür. Kapiller basınç 10-30 mm Hg arasında değişir.
VENÖZ KAN BASINCI
Venöz sistemde basınç gradienti çok yavaş düşer, venüllerde
basınç 10 mm Hg dir. Vena cavalarda daha düşüktür, sağ atriumda sıfırdır.
Kol ve elde, kalp seviyesinde tutulduğu zaman venöz basınç 6
mm Hg dır. Vena cavaların kalbe yakın kısımlarında basınç negatif
olabilir. Bundan dolayı bu venalar açılırsa, hava kara damarlar içerisine
emilir. Bu hava sağ atriumdan ventriküle buradan da akciğerlere
61